Et in Arcadia Ego

Εισαγωγή

“Et in Arcadia Ego”. Ο τίτλος ενός ξακουστού πίνακα του Νικολά Πουσέν, στον οποίο μια παρέα βοσκών παρατηρούν το μυστήριο αυτό μήνυμα να σχηματίζεται πάνω σε μια πλάκα. Γύρω τους η φύση ζει τον οργασμό της. Τόπος, η αιώνια Αρκαδία – η συλλογική Αρκαδία των ονείρων, της νιότης, της φύσης και του έρωτα. Μα το μήνυμα ρίχνει μια σκιά στο περιβάλλον. «Βρίσκομαι ακόμα και εδώ, στην Αρκαδία», δηλώνουν τα παγερά γράμματα – και για λίγο μόνο η σιωπή τυλίγει τη φύση με το πέπλο της.

Ο λόγος για το θάνατο, που βρίσκεται παντού. Ακόμα και στη γλυκιά Αρκαδία. Που κάποια στιγμή ίσως δει τα όνειρά της να γκρεμίζονται, τα δέντρα να μαραίνονται, τη νιότη της να χάνεται.

Αυτή τουλάχιστον είναι η μία όψη του νομίσματος. Γιατί αν διαβάσουμε ανάμεσα στις γραμμές, συνειδητοποιούμε κάτι διαφορετικό. “Et In Arcadia Ego”, σε έναν κόσμο που τα πάντα μεταβάλλονται διαρκώς, δεν σημαίνει τέλος – μα μετάβαση. Αλλαγή. Το παλιό δέρμα που φεύγει για να βγει το νέο. Σημαίνει πως ακόμα και η Αρκαδία μεταβάλλεται – ακόμα και ένας τόπος φαινομενικά αιώνιος και αμετάβλητος.

Και αν αλλάζει ο παράδεισος… να είστε βέβαιοι πως το ίδιο συμβαίνει και στην κόλαση.

Φρούρια από Ατσάλι

Και ας έρθουμε τώρα στην κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα. Φτάσαμε όπως φαίνεται στο «τέλος» της αιματηρής διαδρομής των τελευταίων εβδομάδων και ο δρόμος που απλώνεται μπροστά μας περιβάλλεται με φράκτες και σιδηροπλέγματα. Τα ίδια με πριν και ακόμα χειρότερα. Κι ενώ το Φρούριο που αποκαλείται σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ένωση κατέστησε σαφές πως δεν ανέχεται εναλλακτικούς δρόμους και οποιαδήποτε αμφισβήτηση της Ιερής της Θεότητας: της Οικονομίας που κινεί τα πάντα, ορίζει πολιτικές, θέτει κυβερνήσεις, απορρίπτει άλλες που δεν της είναι αρεστές, διαμορφώνει συνειδήσεις, και ενίοτε πετάει στην κουβέντα λέξεις παρωχημένες όπως «δημοκρατία» και «αλληλεγγύη» - έτσι, για να γελάσουμε και λίγο.

Πρόκειται κυριολεκτικά για μια πελώρια λαίλαπα, μια Χάρυβδη με ορθάνοιχτο στόμα, στην άβυσσο της οποίας πέφτει κάθε πλοιάριο με εναλλακτικό προορισμό. Μην απορείς που ένα κόμμα αριστερού προσανατολισμού καταλήγει να εφαρμόζει μέτρα όμοια με εκείνα που θα έπαιρνε ένας πολιτικός της παλαιάς (και νέας) τάξης πραγμάτων. Στον βυθό της οικονομικής Χάρυβδης όλες οι πολιτικές μετατρέπονται σε μια ομοιογενή, συμπαγή μάζα – το φαγητό που κατάπιε και τώρα πια χωνεύει. Κάθε κόμμα το ίδιο θα πάθαινε στη θέση του – ακόμα και αν το πλοίο σου γράφει «αλλαγή» πάνω στο κατάστρωμα, όταν ο άνεμος φυσάει μονίμως προς τα πίσω – θα σε καταπιεί και σένα η σκύλα του βυθού. Θα σε ρουφήξει και σένα η δίνη. Δεν ζούμε στην εποχή των κρατικών πολιτικών, μα των υπερεθνικών πολιτικών.

Πόσο μικρή και ασήμαντη μοιάζει η καημένη η δημοκρατία μας μπροστά στις τράπεζες και τα οικονομικά μονοπώλια. Ένας Δον Κιχώτης, καβάλα στ’ άλογο του, ενώ φρούρια-ανεμόμυλοι τον περιτριγυρίζουν. Φρούρια με τείχη από ατσάλι. Θα φας τα μούτρα σου Δον Κιχώτη, να το ξέρεις.

«Εγώ κάνω κουμάντο, κύριοι», αντηχεί η φωνή του εκπροσώπου της οικονομικής ολιγαρχίας μέσα από τα ατσάλινα τείχη του Φρουρίου. «Η πολιτική είναι ξεπερασμένη λέξη, μα την επικαλούμαστε, καθώς μας χρησιμεύει όταν έρχονται εκλογές. Διαχείριση και μόνο, εδώ βρίσκεται η ουσία των πραγμάτων. Επιθυμείτε να διαχειριστείτε την εξουσία, διατηρώντας αλώβητο το status quo, μέχρι να παραχωρήσετε (με συνέπεια και αίσθημα ευθύνης) την σκυτάλη σε άλλον, που θα πράξει ακριβώς τα ίδια με εσάς; Εάν ναι, τότε μετά χαράς να σας υποστηρίξουμε. Αρκεί η Πυραμίδα που χτίσαμε με επιμονή και κόπο να παραμείνει αλώβητη. Γιατί είναι ωραία να ατενίζεις τον κόσμο από ψηλά – εκεί, στην κορυφή».

Ένας Κόσμος που δεν Επιλέξαμε

Δες λοιπόν, ριχτήκαμε σ’ έναν κόσμο γεμάτο αξίες και θεσμούς τους οποίους βρήκαμε έτοιμους – δεν τους δημιουργήσαμε οι ίδιοι. Μια κοινωνία που μας έλεγε να επιδιώκουμε υψηλούς σχολικούς βαθμούς, να βλέπουμε τηλεόραση, να καταναλώνουμε τα νεότερα προϊόντα της μόδας, να κυνηγάμε μια δουλειά, να τρέχουμε για να προλάβουμε το πρωινό μετρό, να αγοράζουμε πιστωτικές κάρτες, να βρίζουμε τους πολιτικούς όταν δεν τους ακολουθούμε στα τυφλά (και το αντίστροφο), να περιφρονούμε το διάλογο και τη γνώση, να μαζεύουμε λεφτά, να τα σκορπάμε στα κλαμπ και στα σκυλάδικα, να ανταγωνιζόμαστε το γείτονα (σε αγαθά, ομορφιά και επιτυχίες), να θέτουμε το προσωπικό συμφέρον μας πάνω από τα άλλα. Πατώντας ο ένας πάνω στο κεφάλι του άλλου, βυθίζοντας τα κεφάλια τους στη λάσπη – μπας και αρπάξουμε πρώτοι τη μπανάνα απ’ το δέντρο.

Μεταξύ άλλων η ίδια κοινωνία (προφανώς κατά λάθος) μας μίλησε και για ελευθερία. Για αξιοπρέπεια. Για αλληλεγγύη. Για δημοκρατία. Για ισότητα. Και εμείς αγαπήσαμε αυτές τις λέξεις. Και σκεφτήκαμε τότε: «καλά ρε παιδιά. Τι σχέση έχουν οι λέξεις αυτές με τους κοινωνικούς θεσμούς που κυριαρχούν γύρω μας; Με την κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα; Με τις αξίες που υπηρετούνται, όχι στα λόγια, μα στην πράξη; Με τον τρόπο ζωής που επιθυμείτε να διάγουμε οι ίδιοι;»

Τι είναι οι κοινωνικοί θεσμοί, αν όχι αποκρυσταλλωμένες κυρίαρχες αξίες; Και τι είναι οι κυρίαρχες αξίες, αν όχι συσχετισμοί δύναμης;

Να λοιπόν που η πολιτική εισβάλλει ξανά από την πίσω πόρτα, σε έναν κόσμο που επιθυμεί να την περιθωριοποιήσει. Μα εισβάλλει με έναν αρνητικό τρόπο, ως θέληση για δύναμη – και διατήρηση, πάση θυσία, των κεκτημένων. Η πολιτική λειτουργεί ως χωροφύλακας στο ίδιο εκείνο Φρούριο που απαιτεί να συγκατοικούν οι υπήκοοί της. Η πολιτική καταλήγει να γίνεται ο Κέρβερος που παραφυλά, το μπατσόσκυλο που παρουσιάζει τα σουβλερά του δόντια, σε περίπτωση που επιθυμείς να αρπάξεις το Ιερό Κειμήλιο της Οικονομίας απ’ το βάθρο του – και να το τοποθετήσεις στη θέση που του αρμόζει: όχι ψηλά στην κορυφή, μα χαμηλά, υπηρετώντας τους ανθρώπους – όχι απαιτώντας να το υπηρετούν αυτοί.

Ακόμα και ο εμπνευστής του οικονομικού φιλελευθερισμού, ο Άνταμ Σμιθ, θα συμφωνούσε με αυτό, κύριοι. Για τον οποίο η φιλελεύθερη οικονομία, ακολουθώντας ηθικά πρότυπα, όφειλε να υπηρετεί τον άνθρωπο και όχι το αντίθετο.

Επιλογές

Δυστυχώς το πρόβλημα ποτέ δεν ήταν απλά κάποιοι συγκεκριμένοι πολιτικοί – τι νόημα έχει να κατονομάσω πρόσωπα; Μας κούρασαν τα συγκεκριμένα πρόσωπα τόσες μέρες να τα βλέπουμε και να συζητάμε γι’ αυτά. Πολιτικοί. Τι είναι και αυτοί, αν όχι μαριονέτες συγκεκριμένων θεσμών, ιδεολογιών και συσχετισμών δύναμης; Τα πολιτικά οικοδομήματα χτίζονται πάνω σε αξίες. Και οι αξίες τρέφονται από στάσεις και επιλογές ζωής. Στην εποχή μας κυρίαρχη αξία κατέληξε να είναι η οικονομία. Ας μην είμαστε αφελείς – πάνω και απ’ την ελευθερία, τη δημοκρατία, την ανθρωπιά… η οικονομία κινεί τις τύχες των λαών σήμερα. Τις πολιτικές του κόσμου. Της πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης – μιας ένωσης τόσο σωστής και τόσο λανθασμένης όσο αφορά τον προσανατολισμό της. Και αν με ρωτάτε πως φτάσαμε ως εδώ… φτάσαμε εδώ γιατί κάποτε, κάποιοι ύψωσαν την οικονομία, τις αγορές και το προσωπικό κέρδος στο βάθρο. Και μαζί τους πρεσβευτές της, οι οποίοι ουσιαστικά κινούν τα νήματα – στη χώρα μας, μα και παντού στον κόσμο.

Ήταν κι αυτό εν μέρει πολιτική επιλογή – τότε, στις αρχές της δεκαετίας του 80, όταν η Μάργκαρετ Θάτσερ διακήρυττε τις αρετές του νεοφιλευθερισμού, κόντρα στο παρηκμασμένο κοινωνικό κράτος. Η διαφορά είναι πως στον ατσάλινο αυτό κόσμο της σκληρής οικονομίας, οι αδύναμοι κρίκοι υποφέρουν πάντα πιο πολύ. Όπως συμβαίνει τώρα και με τη δική μας χώρα.

Μα δεν ήμασταν ποτέ εντελώς ανίσχυροι – ούτε αμέτοχοι. Σκέψου. Εσύ, που διαβάζεις τώρα αυτό το κείμενο. Τι θα ήταν ο κόσμος μας αν έπαυαν όλοι να καταναλώνουν αντικείμενα που δεν έχουν πραγματική ανάγκη; Αν δεν έβαζε ο γείτονας στην άκρη χρήματα για ένα δεύτερο αμάξι. Αν δεν επέλεγες να αγοράσεις εκείνη την τσάντα των εκατοντάδων ευρώ και προτιμούσες μια άλλη στη θέση της. Αν αδιαφορούσες για το νεότερο κινητό τηλέφωνο ή tablet – το παλιό κάνει τη δουλειά του μια χαρά. Αν στην εργασία σημασία είχε για σένα η ικανοποίηση που σου παρέχει – και όχι τα χρήματα που δίνει. Αν δεν έπαιρνες ατελείωτα δάνεια, προκειμένου να αποκτήσεις ακόμα περισσότερα αγαθά. Αν περιφρονούσες το lifestyle και τις μόδες. Αν δεν έσκαγες τα χρήματα σου σε ανούσιες διασκεδάσεις – και τα επένδυες μια φορά στις τέχνες, στην κουλτούρα. Αν πουλούσες την τηλεόρασή σου σε κάποιο παλιατζίδικο, ή ακόμα καλύτερα, αν την άφηνες σε καμιά χωματερή – εκεί που της αρμόζει.

Ο κόσμος μας θα έχανε τους βασικούς πυλώνες του. Η οικονομία θα γκρεμιζόταν απ’ το βάθρο της. Και από Φετίχ και Ιερό θα μετατρεπόταν σε ένα ακόμα ανταλλάξιμο, μεταξύ ανθρώπων, αγαθό. Μέσο, όχι σκοπός.

Και τότε λέξεις όπως ελευθερία, δημοκρατία, αλληλεγγύη… θα είχαν πραγματικό νόημα. Δεν θα ήταν κούφια λόγια, διακοσμητικές γλάστρες στα οχυρά των οικονομικών κολοσσών.

Μα συνεχίζουμε να αγαπάμε αυτές τις λέξεις – για εκείνη τη σπιθαμή αληθινού και αιώνιου που ξεχύνεται μέσα τους. Και σαν τους σπόρους που φυτρώνουν καταμεσής σιδέρων και μαρμάρων, σε έδαφος έρημο και αφιλόξενο, μα συνεχίζουν να ξεπετούν βλαστούς κι φύλλα – έτσι και οι συγκεκριμένες αξίες ολοένα γεννιούνται και πεθαίνουν, για να γεννηθούν ξανά μετά, μέσα από τις δυσκολίες.

Φως στο Τούνελ

Μας άφησε λοιπόν τίποτα ελπιδοφόρο η περιπέτεια των τελευταίων εβδομάδων; Ή καταλήγουμε στα ίδια σκατά; (για να το πω ευθέως).

Νομίζω πως μας άφησε κάτι, ναι. Και αυτό ο ίδιος το εντοπίζω στα πλήθη του κόσμου που αποφάσισαν να υψώσουν τη φωνή τους, όχι στη χώρα μας μόνο, μα στον κόσμο όλο. Κάτι τέτοιο είχαμε καιρό να δούμε. Το ελληνικό ζήτημα εξαπλώθηκε σαν κύμα άγριας θάλασσας και άνθρωποι ευαισθητοποιημένοι στις πραγματικές ανάγκες της παγκόσμιας (όχι μόνο ελληνικής) κοινωνίας, ένωσαν τη φωνή τους, απαιτώντας μια εναλλακτική λύση. Μια διαφορετική πολιτική, που δε θα βιάζει ασύστολα λέξεις όπως «δημοκρατία» και «αλληλεγγύη», μα θα τις τιμά στην πράξη. Που θα υπενθυμίζει πως η τωρινή Ευρώπη δεν είναι η Ευρώπη που επιθυμούμε (επιθυμούμε μια ενωμένη Ευρώπη, μα όχι έτσι!)

Τελευταίο περιστατικό το hashtag διεθνούς συμπαράστασης “This is a Coup”, αποκαλύπτοντας την ουσία των σκληροπυρηνικών γερμανικών πολιτικών – τότε τα τανκς, τώρα οι τράπεζες, η ουσία είναι ίδια.

#This is a Coup

Όσο αφορά το «Όχι» του δημοψηφίσματος; Ένα «Όχι» για το οποίο ειπώθηκε από ορισμένους πως αν δεν είχε γίνει, θα ήταν καλύτερα τα μέτρα και ευνοϊκότερη η στάση των Ευρωπαίων εταίρων… Ε λοιπόν, συμφωνώ απόλυτα με το τελευταίο. Θα ήταν όντως θετικότερη η στάση τους, αν δεν είχε αποδοκιμάσει τα μέτρα (τα μέτρα, όχι την Ευρώπη) η πλειοψηφία του κόσμου – και φυσικά αν είχαμε άλλη κυβέρνηση. Σε ποιον αρέσει να αποδοκιμάζουν τις πολιτικές του; Προτείνω λοιπόν στο εξής να ορίζουν οι ίδιοι οι εταίροι μας τις κυβερνήσεις, μια που η γνώμη του κόσμου τους παρεμποδίζει. Τι σχέση έχει εξάλλου η δημοκρατία με την τωρινή οικονομία.

Θα μπορούσαν εξάλλου να ορίζουν τις κυβερνήσεις τα ιδιωτικά Μέσα Ενημέρωσης. Θα ασκείται η διαδικασία των εκλογών μόνο ανάμεσά τους. Να αποφασίζουν για εμάς οι καναλάρχες και οι γνωστοί δημοσιογράφοι, στο όνομα του δημοσιογραφικού ρεαλισμού και των τηλεοπτικών παραθύρων. Θεωρώ πως πρόκειται για μια ευφυέστατη ιδέα, η οποία θα μας γλίτωνε από πολλές μελλοντικές περιπέτειες. Γιατί τι είναι οι εκλογές; Μια «περιπετειούλα». Αχρείαστη.

Όσο αφορά την κυβέρνηση; Επανέρχομαι στην αρχική παρομοίωση που έκανα – με το καράβι και τη Χάρυβδη. Μπλουμ – εκτός αν βαδίζουν πολλά καράβια στην ίδια κατεύθυνση και όχι ένα μόνο. Δεν υπάρχει πολιτική «αριστερά» δίχως συμμαχίες – μονάχα άκαρπα λόγια. Δίχως ομαδικό πνεύμα που υλοποιείται σε πολιτικούς συμμάχους, δίχως κοινωνικά κινήματα όχι μόνο εντός της χώρας της, μα παντού. Κακά τα ψέματα, τίθεται θέμα συσχετισμού δυνάμεων. Εάν υπήρχαν εναλλακτικές κυβερνήσεις στην Ευρώπη (ειδικά στη Γερμανία), πιθανό τα πράγματα να έπαιρναν άλλη τροπή. Δεν θα άλλαζε ο κόσμος (δεν είναι ικανές οι εκλογές από μόνες τους για κάτι τέτοιο) – μα ίσως έπαιρνε άλλη ρότα το καράβι. Ίσως να γίνει κάτι τέτοιο στο μέλλον, ποιος ξέρει.

Μα τα αιτήματα κοινωνικής δικαιοσύνης υπήρξαν πάντα κάτι πολύ ευρύτερο από οποιοδήποτε κόμμα. Τα κοινωνικά κινήματα προηγούνται, τα κόμματα έρχονται μετά. Οι τελευταίοι συχνά θεωρούν τους εαυτούς τους εκφραστές και αντιπροσώπους των κοινωνικών αυτών κινημάτων – μα στην πράξη τα κινήματα συνεχίζουν, ακόμα και όταν τα κόμματα μένουν στάσιμα. Αλίμονο αν οι κοινωνίες περίμεναν τα κόμματα για να αλλάξουν! Αν έφερε κάτι αυτό το «Όχι» ήταν μια σπίθα που πυροδότησε αντίστοιχα κινήματα – μια αμυχή άμεσης δημοκρατίας, μια ιδέα αυτονομίας. Φανέρωσε - εν μέρει, έστω - έναν κόσμο που επιθυμεί να αυτοπροσδιοριστεί, να πάρει την τύχη του στα χέρια του. Να μην είναι έρμαιο των Μέσων Προπαγάνδας – δημοσιογραφικών, οικονομικών και κομματικών.

Σε συνδυασμό με την κοινωνική κατακραυγή που προκάλεσε η αλαζονική συμπεριφορά των σκληροπυρηνικών ευρωπαϊκών κύκλων, σε επίπεδο διεθνές… αυτά, ναι, θεωρώ πως αφήνουν μια αίσθηση ελπίδας. Όπως και το γεγονός πως ο κόσμος δεν επαναπαύεται – μα εξακολουθεί να διεκδικεί, περισσότερο από ποτέ.

Σκεφτείτε – το εναλλακτικό θα μπορούσε να είναι μια κοινωνική πραγματικότητα δίχως περιπέτειες… Μα και δίχως διεκδικήσεις… δίχως φωνές που εναντιώνονται. Κανείς δεν θα ασχολούνταν με τη χώρα μας και με τις κοινωνικές αδικίες σε βάρος της – κανείς δεν θα αντιλαμβανόταν πως οι συγκεκριμένες κοινωνικές αδικίες αργά ή γρήγορα θα χτυπήσουν και την δική του πόρτα.

Θα γίνονταν όλα στη σιωπή – συμφωνίες, συναντήσεις, συμβούλια. Θα υπογράφονταν νόμοι στα κρυφά. Οι απαραίτητες χειραψίες, το προκατασκευασμένο ρεπορτάζ στα Μέσα Ενημέρωσης και τέλος. Κανείς δεν θα είχε ασχοληθεί. Η πολιτική θα πέθαινε – όχι στα κοινοβούλια (εκεί ψυχορραγεί ούτως ή άλλως), μα στους δρόμους. Στα δίκτυα. Στις συζητήσεις. Στις συνειδήσεις του κόσμου.

Μια υποσημείωση: Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει φτάσει να μετατραπεί σε Φρούριο, δεν θα επιτρέψουμε να γίνουν το ίδιο οι ζωές μας – και οι χώρες μας. Αυτό πηγαίνει στους εθνικιστές και φασίστες αυτού του τόπου, που εναντιώθηκαν και εκείνοι στην κατάσταση – μα για εντελώς διαφορετικούς λόγους. Αγαπούμε τη δημοκρατία επειδή ακριβώς βιάζεται παράφορα από τους εκπροσώπους της οικονομικής ολιγαρχίας – δεν θα επιτρέψουμε να την βιάσετε και σεις με τη σειρά σας. Το όραμά μας είναι εκείνο μιας κοινωνίας των λαών, δημοκρατικής, αυτόνομης, ελεύθερης – δεν είναι άλλα φρούρια.

Banksy

Et In Arcadia Ego

Et in Arcadia Ego. Ο κόσμος που έχετε χτίσει, κύριοι. Εσείς όλοι, με τα ακριβοπληρωμένα σας κουστούμια και τα ακριβά αμάξια σας… Εσείς με τις κάμερες στραμμένες προς το μέρος σας και τις τσέπες σας γεμάτες… Εσείς που θεωρείτε πως κρατάτε το τιμόνι και πως το καράβι σας θα πλέει μονίμως σε ήσυχα νερά… Εσείς που πιστεύετε πως το ατσάλινο οικοδόμημά σας θα διαρκέσει για πάντα… Ένα έχω να σας πω: Et In Arcadia Ego.

Μα αν θέλετε, αφήνουμε τα λατινικά και πιάνουμε τα ελληνικά: Τα πάντα ρει, κύριοι. Ακόμα και ο «ρεαλισμός» σας – τόσο «ρεαλιστικός», που φαίνεται να αγνοεί πως τίποτα δε μένει στάσιμο. Η ίδια η Αρκαδία μεταβάλλεται.

Να ξέρετε, κύριοι. Δεν δημιουργήσαμε εμείς αυτόν τον κόσμο – έτοιμο τον βρήκαμε. Η κρίση δεν ξεκίνησε πριν λίγες εβδομάδες – ούτε πριν πέντε μήνες, επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε καν πριν 5 χρόνια, όταν ήρθαν τα μνημόνια. Φέρει ιστορία δεκαετιών πίσω της. Και τώρα πληρώνουμε τα σπασμένα άλλων.

Μα αλίμονο αν χάσω την ελπίδα μου. Γιατί γνωρίζω πως τα πάντα μεταβάλλονται. Και γνωρίζω επίσης πώς μπορώ να αντισταθώ απέναντί σας με τον δικό μου τρόπο – δεν είναι ο άμεσα πολιτικός δρόμος αυτός, ούτε εκείνος της τυφλής οργής. Δεν είναι ο δρόμος της επίθεσης απέναντι στους πάντες και στα πάντα ("όλοι εσείς φταίτε"), ούτε ο δρόμος της μη κριτικής αποδοχής. Δεν είναι ο δρόμος της μισαλλοδοξίας και του φανατισμού, ούτε όμως της απάθειας και της αδιαφορίας.

Είναι ο δρόμος της απόλυτης και ριζικής περιφρόνησης απέναντι σε όλα εκείνα τα κάλπικα αγαθά που τόσα χρόνια υψώνετε στο βάθρο. Της μικρής, μα σταδιακής αποδυνάμωσης του Πυλώνα πάνω στον οποίο στέκεστε και προσπαθείτε αλαζονικά να πιάσετε τον ήλιο. Εκείνου του πυλώνα που ονομάζεται Οικονομία και θαρρεί πως κρατά τις τύχες μας στα χέρια του. Πετραδάκι πετραδάκι θα αφαιρούμε τα κομμάτια του – επιλέγοντας να ζούμε αλλιώς. Προσπαθώντας να δώσουμε έμφαση σε όσα πραγματικά αξίζουν – όχι σε όσα μόνο λάμπουν. Και σε αυτό δεν είμαστε μόνοι – είναι πολλοί σαν εμάς.

Και ο Πυλώνας θα αποδυναμωθεί. Και σταδιακά ο κόσμος σας θα γύρει – σταδιακά ο κόσμος σας θα πέσει.

Δεν θα πέσει από εκλογές ή πολιτικά προγράμματα, ούτε από πολιτικούς ηγέτες. Δεν θα πέσει με οικονομικές κρίσεις ή ταραχώδη γεγονότα, όχι με οργή ή βία… Δεν θα είναι ο πόνος και η πίκρα των ανθρώπων που θα ρίξουν τον κόσμο σας - δεν θα είναι η μιζέρια και η φτώχεια εκείνες που θα αλλάξουνε τον κόσμο, ούτε καν το δημοψήφισμα ενός λαού που αγωνιά για το μέλλον του… Δεν θα είναι διατάξεις, συμβούλια, διασκέψεις αρχηγών. Δεν θα είναι τηλεπαράθυρα και διαβουλεύσεις ειδημόνων. Όχι.

Θα είναι οι εναλλακτικές επιλογές μας. Η νέα ζωή που ξεπηδά μέσα απ’ την παλιά – γιατί πάντα το καινούργιο ξεπηδούσε μέσα απ’ το παλιό. Η απόλυτη, ριζική περιφρόνησή μας απέναντι στις παλιές συνήθειές σας. Στο καλύτερο αμάξι. Στο πολυτελές σπίτι. Στη δουλειά με τα πολλά λεφτά. Στο ακριβό ρούχο. Στο φινετσάτο εστιατόριο. Στο μοδάτο κλαμπ. Στον ανταγωνισμό με το γείτονα που έχει περισσότερα υλικά αγαθά. Στην δυσπιστία απέναντι στον ξένο. Στην ανούσια γοητεία της πιστωτικής. Στο αδιάφορο κάλεσμα της διαφήμισης.

Θα μάθουμε να ξεχωρίζουμε μόνο εκείνα που έχουμε πραγματικά ανάγκη. Και θα αδιαφορήσουμε για όλα τα υπόλοιπα – όχι επειδή «δεν μπορούμε να τα έχουμε». Μα γιατί δεν θέλουμε! Και θα δημιουργήσουμε ξανά. Χωρίς να σας ζητήσουμε την άδεια. Θα δημιουργήσουμε πέρα και έξω απ’ τους κανόνες σας. Γιατί ο κόσμος αλλάζει όταν είναι έτοιμος να αλλάξει – και θα είναι έτοιμος να αλλάξει, όταν έχουμε μάθει να ζούμε διαφορετικά. Μπορεί να χρειαστούν πολλές δεκαετίες, ίσως ακόμα περισσότερο… μα οι παλιές στάσεις ζωής θα δώσουν επιτέλους τη θέση τους σε νέες.

Κι αυτός εδώ ο κόσμος σας, που με νύχια και με δόντια διατηρείτε μέσα στο ατσάλινό του Φρούριο, θεωρώντας πως θα μείνει για πάντα ίδιος… Θα ακούσει την ηχώ, όπως αντηχεί μέσα από τα κούφια του δωμάτια… Και η ηχώ θα λέει το εξής:

Et in Arcadia Ego.