23 Μαΐου 2011

Δράκοι, Πολέμαρχοι και Παιχνίδια Θρόνων...

~






Υπάρχει γύρω μας μια συμπαθής κατηγορία ανθρώπων, medieval/fantasy geeks θα τους χαρακτήριζα. Παιδιά που θα λεγε κανείς πως γεννήθηκαν σε λάθος τόπο και χρόνο, των οποίων η καρδιά πάλλεται στους ρυθμούς των σπαθιών όπως χτυπάνε ρυθμικά πάνω σε ασπίδες πριν απο μια μεγάλη μάχη. Πολλοί απ'αυτούς έχουν αποστηθίσει όλο το γενεαλογικό δέντρο του Tolkien, μπορούν να σου απαριθμήσουν με ακρίβεια τον κατάλογο των βιβλίων της Wizards of the Coast (την οποία οι παλιότεροι εξακολουθούν να αποκαλούν TSR), θυμούνται κάθε μάχη που έδωσε ο Έλρικ του Μελνιμπονέ και εκστασιάζονται μπροστά σε φιγούρες όπως ο Κόναν ο βάρβαρος, που τους έμαθαν πως ένας άντρας οφείλει να κραδαίνει το ξίφος με το 'να χέρι και την (σχεδόν ημίγυμνη πάντα) γυναίκα με τ' άλλο.

Ο φυσιολογικός άνθρωπος όταν σκέφτεται τη λέξη "ζάρια", θα του έρθουν στο μυαλό τα ζάρια που χρησιμοποιούμε στο τάβλι, ή σε κανένα επιτραπέζιο. Οι φίλοι μας όμως θα σκεφτούν πρώτα τα οκτάπλευρα, δεκάπλευρα, εικοσάπλευρα κτλ πολύχρωμα και πολυγωνικά ζάρια των role playing games. Αρκετοί απο αυτούς είναι χωμένοι στα παιχνίδια ρόλων, τόσο τα επιτραπέζια όσο και εκείνα σε ηλεκτρονική μορφή. Το metal συνήθως ανήκει στα βασικά τους μουσικά ακούσματα (ειδικά ορισμένα παρακλάδια του), ενώ ένα σημαντικό ποσοστό τη βρίσκουν και με τα folklore των βορειοευρωπαικών λαών, γουστάρουν κέλτικες και μεσαιωνικές μουσικές, ενώ συχνά κουβαλάνε μαζί τους και ένα μικρό σπαθί, καλά κρυμμένο κάτω απο τον μανδύα τους, μη τυχόν και τους επιτεθεί καμιά ορδή απο ορκ στη δουλειά.




(ένας απο τους Death Dealers του μεγάλου Frank Frazetta)


Οι τύποι αυτοί (στους οποίους ενίοτε συμπεριλαμβάνεται το αφελές αυτό κουνέλι που γράφει το κείμενο που διαβάζετε) ταξινομούνται σε τρεις κατηγορίες, όσο αφορά το θέμα της επαφής τους με τα εγκόσμια. Πρώτον, εκείνοι που αν και έχουν επαφή με τον κοινωνικό μας περίγυρο, ζουν ταυτόχρονα στον κόσμο τους. Δεύτερον, εκείνοι που ζουν απλά στον κόσμο τους. Και τρίτον, εκείνοι που ο κόσμος όλος είναι το πολυσύμπαν τους, αγνοώντας οτιδήποτε μπορεί να συμβαίνει έξω απο αυτό, αρνούμενοι πεισματικά οτι υπάρχει ένα τέτοιο "έξω", γιατί σε τελική ανάλυση "ο άλλος ο κόσμος, εκείνος με τα ξωτικά και τις νεράιδες, είναι πιο πραγματικός και κάποια μέρα θα βρεθούμε όλοι μαζί εκεί, θα πίνουμε μπύρες και κρασιά σε κάποιο inn γύρω απο τη φωτιά και θα αναπολούμε τις περασμένες μάχες".




(πάντα λάτρευα αυτό το εξώφυλλο, πιστεύω έχει πιάσει όλο το νόημα αυτού που είναι το fantasy feeling)



Οκ, κάνουμε και καμιά πλάκα φίλοι fantasy geeks. Δε θέλω να σας αντιμετωπίζω στερεοτυπικά, μη βγάλετε τα battle axes σας και σφάξετε το άμοιρο τούτο κουνέλι. Το οποίο κάποτε ήταν ένα ηρωικό κουνέλι εξάλλου, ηγέτης σε ένδοξες μάχες στρατιών ολόκληρων, γόνος γενιάς που τα έβαλε με δράκους. Το φονικό κουνέλι πάνω απ' όλα είναι ένα fantasy geek κουνέλι, βαθειά μέσα του. Είναι μία απο τις πτυχές του, έστω.

Και όπως συμβαίνει συνήθως (να το πάλι το στερεότυπο) είχε πάντα και μια αδυναμία στους Blind Guardian, όπως φαντάζομαι και αρκετοί απο σας, σύντροφοι συμπολεμιστές. Πάρτε ένα βιντεάκι που τράβηξε λοιπόν απο την πρόσφατη τους εμφάνιση στη χώρα μας, και αφεθείτε σε μυστικά περασμένων εποχών και εποχών που μέλλουν να' ρθουν...







Lord of the Rings or Lord of the Movies?


Η δεκαετία του '80 έδωσε πολλά σπουδαία πράγματα στην ανθρωπότητα, και ειδικά οι φίλοι του σωστού επικού fantasy οφείλουν να υψώσουν σε λάβαρο την κληρονομιά της εποχής εκείνης. Απο τη μία καλτ παραγωγές όπως ο Κόναν ο Βάρβαρος (η οποία σημειωτέον μας έδωσε και την επικότερη μουσική που έχει γραφτεί ποτέ για ταινία και όχι μόνο), απο την άλλη μεγαλοπρεπή κινηματογραφικά έπη όπως το Excalibur, μας φανέρωσαν τους δύο εναλλακτικούς τρόπους που ένα fantasy έπος οφείλει να μεταφερθεί απο τα βιβλία και τους μύθους στην οθόνη (μεγάλη ή μικρή). Το επιτηδευμένα "βρώμικο" απο τη μία, το άρτια στημένο και σκηνοθετημένο απο την άλλη. Οι ταινίες αυτές δεν ήταν καλογυαλισμένες ούτε πολιτικά ορθές. 'Ημαστε στα eighties. Δεν στηρίζονταν στα υπερβολικά εφέ ή στα κόλπα του marketing για να εντυπωσιάσουν, το μυθικό θέμα που διαπραγματεύονταν ήταν η βάση τους, το εφαλτήριο, τους ήταν αρκετό για να χτίσουν πάνω σ'αυτό και να ζωντανέψουν τον θρύλο του.




(κλασική σκηνή απο το μεγαλειώδες "Excalibur")



Στα '00ς πάλι είχαμε την κινηματογραφική μεταφορά του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. Μια μεταφορά που χρόνια περίμεναν οι φανατικοί της σημαντικότερης τριλογίας στην ιστορία της φανταστικής λογοτεχνίας, του σημαντικότερου αναμφισβήτητα συγγραφέα της. Ακόμα θυμάμαι τα χρόνια εκείνα, στις αρχές της δεκαετίας, κάθε Χριστούγεννα περίπου, πως τρέχαμε σα λιμασμένα στους κινηματογράφους για να απολαύσουμε το νέο μέρος της τριλογίας. Ο σκηνοθέτης Peter Jackson, όντας ο ίδιος φάνμποης των βιβλίων, μας έδωσε μια πιστή σε μεγάλο βαθμό και αξιομνημόνευτη τριλογία ταινιών, τις οποίες (ας το παραδεχτούμε), κάποιοι απο μας έχουμε δει αρκετές φορές ήδη, ξανά και ξανά, στις εκδοχές με το extra υλικό φυσικά, έχουμε απομνημονεύσει τους διαλόγους και εξακολουθούμε να συγκαταλέγουμε στις αγαπημένες μας ταινίες του είδους.







Αλλά μην ακούω πως το Lord of the Rings είναι το κορυφαίο fantasy έπος που έχουμε δει ως τώρα στην οθόνη, γιατί θα αρπάξω το σφυρί του Θορ και θα κάνω θόρυβο πάνω στα κεφάλια σας, μα τους θεούς της Βαλχάλλα! Ο Άρχοντας ήταν μια πραγματικά καλή μεταφορά, μια τριλογία που περιείχε ορισμένες κυριολεκτικά συγκλονιστικές στιγμές, αλλά είχε επίσης και στιγμές παπαροσύνης που πραγματικά καλύτερα να απουσιάζαν πλήρως. Στιγμές που σε έκαναν να σκεφτείς πως πραγματική φιλοδοξία του Άρχοντα δεν ήταν να διαφεντεύει πάνω στα Δαχτυλίδια (και μ'αυτά στις ζωές των λαών του κόσμου), αλλά να κυριαρχεί στα μυαλά των κινηματογραφόφιλων απαίδευτων στο fantasy θεατών, εκείνων που δεν ήξεραν πολλά πράγματα γύρω απο τον Τόλκιν πριν την ταινία, που εντυπωσιάστηκαν ωστόσο απο το μέγεθος της παραγωγής της και όλο το hype γύρω απ'αυτήν. Το χρήμα είναι το δαχτυλίδι των καιρών μας, one to rule them all.

Χρειάζεται να σταθώ στην καλογυαλισμένη μορφή του Λέγκολας και στα προκλητικά του πολεμικά κόλπα (skateboard πάνω στην ασπίδα ενώ τοξοβολεί τους εχθρούς που πέφτουν σαν τα τσουβάλια), σε συνδιασμό με τις φτηνές στιχομυθίες που αντάλλαζε με τον Γκίμλι, βγαλμένες απο τα κλασικότερα χολλυγουντιανά στερεότυπα? Στο ζαχαρώδες μέχρι αηδίας ρομάντζο ανάμεσα στην Άργουεν και τον Άραγκορν, το οποίο θα μπορούσε να είχε μεταφερθεί αυτούσιο απο κανένα Άρλεκιν, ενδεδυμένο σε μεσαιωνικό όμως περιβάλλον? Στις γενικότερες παρουσίες των Άργουεν και Λέγκολας στην ταινία, που υπήρξαν πόλος έλξης για το νεαρότερο (και συγκεκριμένα γυναικείο) κοινό αναμφισβήτητα, κοινό που δεν φημίζεται για την ενδόμυχη του έλξη απέναντι στα μεσαιωνικά έπη και το οποίο θα πρέπει να προσελκύσουμε με άλλο τρόπο επομένως? (άρα λοιπόν χώσε μέσα ένα ξωτικό στο στυλ των boy bands που ακούνε οι 14χρονες και εμπλούτισε και τον ρόλο της ανούσιας - αλλά πεντάμορφης - ξωτικιάς Άργουεν, και έχεις εξασφαλίσει το target group σου).




(τυχαία η φιγούρα-παιχνίδι του Λέγκολας πάνω στο σκέητμπορντ?)



Να αναφερθώ μήπως στην προκλητική έλλειψη βίας καθ'ολη τη διάρκεια της τριλογίας? Θα πει κανείς, τι λες βρε συ κούνελε, τόσες μάχες και σκοτωμούς είχε ο Άρχοντας, που είδες την έλλειψη βίας? Κι όμως, η βία υπήρξε η στοιχειώδης απαραίτητη, ούτε στάλα αίματος παραπάνω. Το οποίο αίμα παρουσιάζεται λίγο και σε μικρές δόσεις, ενώ ακόμα απορώ που έμπασαν μέσα τη σκηνή με τον βομβαρδισμό με τα κεφάλια στο τρίτο μέρος, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας. Θα πει κανείς, ένα σωστό και σκηνοθετικά άρτιο έπος με ένα δυνατό στόρυ δεν έχει ανάγκη απο επιπλέον βία, ειδικά στην εποχή που ζούμε που θα λεγε κανείς πως διψάμε όλοι για αίμα. Ωστόσο ας μη γελιόμαστε, ο λόγος που ο Άρχοντας ήταν όπως ήταν είχε απλά να κάνει με το γεγονός πως πάνω απ 'ολα υπήρξε μια "ταινία για όλη την οικογένεια". Ήταν ο στόχος του, να αποκτήσει όσο μεγαλύτερο κοινό γίνεται, κατ' αντιστοιχία με το merchandise του, κάτι αντίστοιχο με εκείνο που είχε γίνει 20 χρόνια πριν με τον Πόλεμο των Άστρων.

Πάνω απ' όλα ήταν ένα παραμύθι για μικρούς και μεγάλους με άλλα λόγια.




(sorry guys, αλλά το χάσατε εδώ)


Εξ' ου και η ολική έλλειψη σεξ ή αναφοράς σ'αυτό καθ' όλη την τριλογία. Και να, μόλις ακούω άλλη μια ένσταση, δυνατότερη αυτή τη φορά: "Ρε κούνελε, θα μας τρελάνεις? Για τι σεξ μας μιλάς? Υπάρχει η οποιαδήποτε αναφορά στο σεξ στον Τόλκιν για να υπάρχει στις ταινίες? Και σε τελική ανάλυση, ο Τόλκιν δεν ήταν ο συγγραφέας που θα βασιζόταν σε γήινα, φτηνά κόλπα που θα έκαναν περισσότερο εμπορικά τα έργα του, όπως η βία και το σεξ, ο άνθρωπος υπήρξε μυθοπλάστης και σαν αυτόν κανένας άλλος δεν ήταν όμοιος. Και η ταινία το σεβάστηκε αυτό και με το παραπάνω".

Δεκτή η (υποθετική αυτή) ένσταση, εξάλλου εγώ δεν μίλησα για τον Τόλκιν τον ίδιο (τον κορυφαίο συγγραφέα όλων στον χώρο του φανταστικού), αλλά για τις ταινίες. Και ασφαλώς δεν περίμενα σεξ σ' αυτές, ούτε επιθυμούσα κάτι τέτοιο. Ωστόσο δεν περίμενα ούτε αυτό το ευνουχισμένο ιδεαλιστικό ρομάντζο Άργουεν-Άραγκορν, το οποίο και φάγαμε στη μάπα και το οποίο θα μπορούσε να συγκινήσει μόνο τα 14χρονα. Ο έρωτας είναι σπουδαία υπόθεση, υπάρχουν μεγάλοι σκηνοθέτες που τον έχουν διαπραγματευτεί με απίστευτο τρόπο και χωρίς να δείξουν ούτε μια υπόνοια σεξ ή γυμνού. Το ειδύλλιο που αναπτύσσεται στο "Legend", εκείνο το καταπλητικό παραμύθι των '80ς (πάλι αυτή η δεκαετία) ανάμεσα στην πριγκίπισσα και τον νέο κατορθώνει απείρως περισσότερα απο το προκατασκευασμένο ρομάντζο του Άρχοντα. Σε μαγεύει και σε βυθίζει στον ταξιδιάρικο ρομαντισμό του. Στον Άρχοντα απλά χασμουριέσαι. Αν είναι να βάλεις έρωτες μέσα σε μια παραγωγή, βάλ'τους καλά.





(Το "Legend" του Ridley Scott έδειξε πως πρέπει να γυρίζεται ένα σωστό παραμύθι)



Και μέσα σ'όλα είχαμε και εκείνες τις στιγμές που πραγματικά θύμιζαν videogames και σε έκαναν να αναρωτιέσαι πόσο πιο επικές ήταν οι παλιές εκείνες ταινίες, με τα πολύ χαμηλότερα κόστη παραγωγής και το ανύπαρκτο merchandise. Τι και αν δεν είχε ορδές απο Ορκ και γιγαντιαίους ελέφαντες και balrogs που ξερνάνε φωτιά το Excalibur? Είχε όμως ένα γνήσιο μεσαιωνικό feeling, την απαραίτητη ωμότητα που τόσο ανάγκη έχουν αυτού του τύπου οι ταινίες, και ένα πραγματικά μοναδικό καστ ηθοποιών. Και πιστέψτε με, αυτά τα σχεδόν πρωτόγονα ΚΛΑΝΓΚ και ΝΤΟΝΓΚ που έκαναν τα σπαθιά όταν χτυπούσαν πάνω σε εκείνες τις παραφουσκωμένες, σαν απο παλιοσίδερα, πανοπλίες στο Excalibur, υπήρξαν ατελείωτα επικά και χωρίς μάλιστα πρόσθετα γαρνιρίσματα απο εφέ.





(υπήρχε και αυτή η μεταφορά απο τα βιβλία. Απο την animated εκδοχή του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, του Ralph Bakshy, 20 χρόνια πριν τις ταινίες)



Η κριτική αυτή που έκανα στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών έγινε με συγκεκριμένο σκοπό. Ήθελα να καταδείξω ποιός είναι κατά τη γνώμη μου ο σωστός δρόμος που θα έπρεπε να ακολουθήσουν αντίστοιχες παραγωγές του μέλλοντος, για παράδειγμα το αναμενόμενο σε δύο χρόνια Hobbit. Και αυτό έχοντας ως μέτρο σύγκρισης τις ταινίες του παρελθόντος. Όσα έγραψα δεν σημαίνουν πως υποτιμώ την μεταφορά του Lord of the Rings, κάθε άλλο. Τα θετικά αυτής της τριλογίας ταινιών υπερσκελίζουν τα αρνητικά και το τελικό αποτέλεσμα παραμένει ένα απο τα κορυφαία που έχουν γυριστεί στον χώρο. Και φυσικά θα μαι εκεί απο τους πρώτους στην πρεμιέρα του Hobbit, το οποίο πάλι έχει αναλάβει ο Peter Jackson. Ελπίζω μόνο να μην επαναλάβει τα σφάλματα του παρελθόντος...





(μερικές φορές ύστερα απο υπερβολικά καλογυαλισμένες παραγωγές έχεις απλά ανάγκη απο λίγη αγνή, καθαρή, καλτ ΒΡΩΜΙΑ)



Δεν είναι τυχαία η ανάλυση μου των fantasy μεταφορών στην οθόνη, και η εστίαση στην μεγαλύτερη παραγωγή αυτού του είδους της δεκαετίας. Κι αυτό γιατί όταν έρχεσαι σε στενή επαφή με εκείνο που θεωρείς οτι προσεγγίζει το Απόλυτο στο είδος, μια ανέλπιστη θα λεγα επαφή μια που προέκυψε πρόσφατα (και δεν αφορά τις ταινίες-πρότυπα του παρελθόντος), ε τότε οι συγκρίσεις με τα έργα-μεγαθήρια είναι αναπόφευκτες. Πόσο μάλλον αν μιλάμε για μια παραγωγή που έχει ένα βασικό κοινό με τα έργα αυτά: το γεγονός οτι προέρχεται κι αυτή απο ένα βιβλίο, ή πιο σωστά, απο μια σειρά βιβλίων.



Enter The Game of Thrones


Ο λόγος για τη νέα τηλεοπτική σειρά του Game of Thrones, βασισμένη στην επική σειρά fantasy του George R.R. Martin "A Song of Ice and Fire". Μια σειρά βιβλίων που ο συγγραφέας της δεν έχει ολοκληρώσει ακόμα, σχεδιασμένη να φτάσει τα εφτά, και της οποίας το πρώτο βιβλίο γυρίστηκε σε σειρά 10 επεισοδίων για το HBO, καλωδιακό κανάλι που μας έχει δώσει κι άλλες επικές παραγωγές στο παρελθόν, με χαρακτηριστικό παράδειγμα εκείνο της σειράς "Rome" για παράδειγμα. To Game of Thrones προβάλλεται ενάμισι μήνα περίπου τώρα, και η επιτυχία του ήδη απο το πρώτο επεισόδιο άνοιξε τον δρόμο για τη δημιουργία της δεύτερης season του χρόνου, που θα μεταφέρει τα γεγονότα του δεύτερου βιβλίου του Martin.




(οι τρεις γιοί της οικογένειας Σταρκ, Jon Snow ο μπάσταρδος, Bran και Robb)


Πραγματικά το μεγαλείο αυτής της σειράς δεν περιγράφεται. Δεν έχω διαβάσει τα βιβλία του Martin αν και είχα ακούσει ουκ ολίγα εγκωμιαστικά (στην συντριπτική πλειοψηφία τους) σχόλια γι'αυτά εδώ και καιρό. Και αν και αντιμετωπίζω με επιφύλαξη μεταφορές απο βιβλία και κόμικς στην οθόνη, είπα να κάνω την εξαίρεση για τη συγκεκριμένη σειρά και να δω τα πρώτα 1-2 επεισόδια, απο περιέργεια. Φαινόταν ενδιαφέρον το όλο fantasy setting, είχε καναδυο ωραία γκομενάκια μέσα, καθώς και τη γνώριμη απο τον Άρχοντα φιγούρα του Boromir, ε, γιατί όχι σκέφτηκα.

Ε λοιπόν, κόλλησα σαν μαγνήτης σε ψυγείο. (σκεφτείτε έναν μαγνήτη-κουνέλι, πλάι στα διάφορα άλλα ζώα που κολλάμε συνήθως). Ψάχνω να βρω ψεγάδια και αρνητικά σημεία στη σειρά και δεν μπορώ. Η παραγωγή, οι εικόνες και τα σκηνικά σου μεταδίδουν μια γνήσια μεσαιωνική φανταστική ατμόσφαιρα. Δε θα βρείτε εδώ επίπλαστες και υπερβολικές εικόνες, σχεδιασμένες εξ'ολοκλήρου σε έναν υπολογιστή. Και αν υπάρχουν, έχουν γίνει με γούστο και καλαισθησία. Η αληθοφάνεια και η αίσθηση πως ο κόσμος που απεικονίζεται υπάρχει όντως κάπου εκεί έξω κυριαρχεί. Τα κοστούμια, οι πανοπλίες, τα όπλα, οι τελετές διαφορετικών φυλών και λαών, οι μάχες απο τη μία και η καθημερινότητα απο την άλλη απεικονίζονται με έναν εξαιρετικό ρεαλισμό.





(o Tyrion o νάνος, ένας απο τους πλέον ενδιαφέροντες χαρακτήρες που έχω συναντήσει ποτέ σε fantasy)



Στο επίκεντρο της σειράς βρίσκονται οι χαρακτήρες της, στους οποίους δεσπόζει μια εξονυχιστική ψυχογράφηση. Δε θα βρείτε επίπεδους, μονοδιάστατους ήρωες εδώ, ούτε τις κλασικές διαμάχες του "καλού" ενάντια στο "κακό". Οι χαρακτήρες κατατρέχονται με τα δικά τους περισσότερο ή λιγότερο ιδιοτελή κίνητρα, πολλά εκ των οποίων μας αποκαλύπονται σταδιακά, και πλάθουν τους εαυτούς τους με το πέρασμα του χρόνου. Πρόκειται για αληθινούς ανθρώπους, με σάρκα και οστά, συναισθήματα και πολύπλοκη ψυχοσύνθεση, επιθυμίες και πάθη. Και πολλές φορές τα φαινόμενα απατούν.

Και αν αυτός ο ρεαλισμός των χαρακτήρων ενέχει τον κίνδυνο να γίνει ενδεχομένως "φλύαρη" η σειρά ή υπερβολικά "γήινη" για τα δεδομένα ενός fantasy, ο κίνδυνος αυτός αποφεύγεται δεξιοτεχνικά στο Game of Thrones. Σε αυτό συμβάλλουν οι εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών, οι οποίοι θα λεγε κανείς ταυτίζονται, γίνονται ένα με τους χαρακτήρες που ερμηνεύουν. Κανένας διάλογος δεν είναι περιττός, όλοι συμβάλλουν στην σταδιακή κλιμάκωση του έπους, εκεί που οι μάσκες πέφτουν και τα αληθινά κίνητρα αποκαλύπονται. Τα σπαθιά τραβιούνται απο τις θήκες τους όταν είναι η ώρα γι'αυτά, όχι πιο πριν. Η σειρά δεν φετιχοποιεί την βία και τη μάχη, όταν όμως έρχεται η ώρα τους, πιστέψτε με, το αποτέλεσμα δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο καθηλωτικό. Μια σύγκρουση γίνεται περισσότερο αληθοφανής όταν έχει κλιμακωθεί σταδιακά μέσα απο διαλόγους και παιχνίδια ρόλων ανάμεσα στους χαρακτήρες, μέσα απο ενδόμυχες ηθικές συγκρούσεις, προδοσίες και μοιραία σφάλματα (τα οποία μερικές φορές φέρνουν τα αντίθετα κίολας αποτελέσματα).




(τρελή μορφή η μικρή Arya)


Εν ολίγοις, η σειρά αυτή σε κάνει να ζεις τους χαρακτήρες και τις περιπέτειες τους. Δεν είναι εύκολο, αλλά τα καταφέρνει. Ο υπέρμετρος ρεαλισμός της σειράς ενδεχομένως στέκεται στην απέναντι όχθη απο εκείνες τις χαρακτηριστικές fantasy ταινίες, με τους μάγους και τα ξωτικά, ποιός είπε όμως πως η μυθοπλασία και ο ρεαλισμός δεν γίνεται να συνενωθούν? Προσωπικά μου φέρνει κατά νου και παλιότερες κλασικές υπερπαραγωγές τύπου "Σπάρτακος" κλπ, οι οποίες απεικόνιζαν μια αλλότινη ιστορική περίοδο και την όλη παρακμή της με αρκετά ρεαλιστικό ωστόσο τρόπο. Και όπως οι κλασικές επικές παραγωγές όπως το Excalibur, έτσι και το Game of Thrones δεν είναι μια πολιτικά ορθή σειρά. Η σειρά απεικονίζει τα πράγματα ωμά, χύμα, χωρίς να τα εξωραίζει ή να τα καλύπτει πίσω απο ένα πέπλο σεμνοτυφίας. Υπάρχει βία, υπάρχει και σεξ, όπως υπάρχουν και οι χαρακτηριστικές για το είδος στιγμές ηρωισμού και δόξας. Και στα υπέρ της σειράς η ολική απουσία των κλισέ, σαν εκείνα που κατακλύζουν τις υπερπαραγωγές του κινηματογράφου.





(Queen Cersei - ένα βλέμμα, χίλια νοήματα)


Δεν έχω σκοπό να συζητήσω το οτιδήποτε σχετικά με την πλοκή, τους χαρακτήρες κλπ. Αυτό μπορείτε να το δείτε σε οποιοδήποτε άλλο site στο ίντερνετ. Ήθελα απλά να γράψω πέντε γενικά πράγματα για τη σειρά και να δικαιολογήσω έτσι το κόλλημα μου. Πιστεύω θα αρέσει σε πολύ κόσμο πέραν των κλασικών φαν, κυρίως εξαιτίας των απίθανων χαρακτήρων της. Όσο αφορά τους fantasy geeks, θεωρώ πως οφείλουν να είναι και με το παραπάνω ικανοποιημένοι... Μιλάμε για την κορυφαία ίσως μακροσκελή σειρά fantasy που έχει παρουσιαστεί ως τώρα.

Κρίμα μόνο που θα πρέπει να περιμένουμε έναν χρόνο σχεδόν για να δούμε τη νέα season. Φαίνεται πάει μαζί με τους αργούς (και βασανιστικούς) ρυθμούς με τους οποίους γράφονται τα βιβλία. Απο την άλλη βέβαια, το καλό κρασί αργεί να ωριμάσει.....

Αυτά τα ολίγα λοιπόν! Ήταν μια ανάρτηση που ξεκίνησε απο το γενικό και κατέληξε στο ειδικό, απο την ενασχόληση και τα κολλήματα με το fantasy στην τελευταία πετυχημένη μεταμόρφωση του είδους. Χαιρετισμούς και μη ξεχνάτε: Winter is coming!






~

1 Μαΐου 2011

Η Επανάσταση θα Ξεκινήσει απ' το Facebook

~






Οι επαναστάτες κάθε εποχής στηρίζονταν στα μέσα που τους παρείχε η κοινωνία τους για να ανταλλάξουν τις ιδέες τους και να συνασπιστούν μεταξύ τους. Στα αρχαία χρόνια οι εξεγέρσεις ήταν εφικτές μόνο μέσω της άμεσης επαφής - ο σκλάβος δε μπορούσε να στείλει κάποιο γραπτό μήνυμα σε έναν συνάδελφο του στην άλλη άκρη της χώρας. Την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης ήδη είχε κάνει την εμφάνιση του το παντοδύναμο μέσο του Τύπου και οι μπροσούρες, οι φυλλάδες και οι εφημερίδες έπαιζαν τον δικό τους καθοριστικό ρόλο στη διάδοση των ιδεών της εποχής ανάμεσα στον κόσμο. Το γεγονός βέβαια οτι ένα τεράστιο ποσοστό αυτού του κόσμου παρέμενε αναλφάβητο καθιστούσε τη μετάδοση των γνώσεων περισσότερο υπόθεση του μορφωμένου αστού - η Γαλλική Επανάσταση ήταν εξάλλου δική του επανάσταση κατά πρώτο λόγο, ήταν η ορμητική είσοδος της απο αιώνες αναπτυσσόμενης αστικής τάξης στο πολιτικό προσκήνιο.

Οι ανάγκες της αστικής πια κοινωνίας του 19ου αιώνα καθιστούσαν αναγκαία την δημόσια δωρεάν εκπαίδευση και την εξάλειψη του αναλφαβητισμού απο τα ευρεία στρώματα του πληθυσμού. Ακόμα και η εργατική τάξη χρειαζόταν να μπορεί να διαβάζει προκειμένου να αυξήσει την παραγωγικότητα της, ενώ η ολοένα ανερχόμενη επαγγελματική κατηγορία των "υπηρεσιών" (σε καταστήματα, δημόσιες υπηρεσίες, κέντρα, στον τομέα της ψυχαγωγίας κλπ) έδειχνε τον δρόμο του μέλλοντος.




(απο το "Metropolis" του Otto Dix)


Περισσότερος κόσμος απο ποτέ έμαθε τώρα να διαβάζει και να γράφει και οι ιδέες μπορούσαν να διαδοθούν ακόμα και στις χαμηλότερες κοινωνικές βαθμίδες, σαν τις αχτίδες του ήλιου που μπαίνουν μέσα απο τις χαραμάδες ενός μισόκλειστου παράθυρου. Η εποχή της Μαζικής Κοινωνίας είχε κάνει την εμφάνιση της, παράλληλα με τα μαζικά θεάματα όπως ο κινηματογράφος και η δημοφιλής μουσική, τα οποία μαγνήτιζαν εκατομμύρια ανθρώπων απο όλες τις κοινωνικές τάξεις και κατηγορίες. Το δίπολο "παραγωγός-καταναλωτής" έμελε να μετατραπεί στο κύριο χαρακτηριστικό γνώρισμα του σύγχρονου πολίτη και να χαρακτηρίσει στο εξής τις κοινωνικές στάσεις, αντιλήψεις και πρακτικές, εν ολίγοις, το κοινωνικό σύστημα στο σύνολο του.

Οι προοδευτικές ιδέες είχαν γίνει ένας άξονας του τροχού της μαζικής κοινωνίας και συμμετείχαν στις ανάγκες του καταναλωτισμού, σαν μια ξέφρενη μελωδία που εισρέει στο κύριο μουσικό σώμα μιας σύνθεσης, προσπαθώντας να την διασπάσει και να κλέψει την παράσταση απ'αυτήν. Στο τέλος μένει να δούμε αν η σύνθεση θα εγκολπώσει τη νέα, διαφορετική αυτή μελωδία ή αν θα μεταμορφωθεί και η ίδια μαζί της. Η επανάσταση στις δυτικές κοινωνίες υπόκειτο στους ίδιους νόμους της αγοράς και της ζήτησης, ο καλλιτέχνης και ο διανοούμενος έπρεπε να πουλήσουν τα έργα τους για να μεταδώσουν τις αντιλήψεις τους στον κόσμο, οι πολιτικές εφημερίδες γύρευαν το δικό τους μερίδιο προβολής μέσα στον αδυσώπητο ανταγωνισμό των μέσων. Ταυτόχρονα προσπαθούσαν να αποφύγουν τους μαιάνδρους της διαφήμισης και των χυδαίων πρακτικών της, που εκμεταλλευόμενες το συλλογικό ασυνείδητο, τα ένστικτα και τις επιθυμίες των πολιτών επιδίωκαν να κάνουν αρεστά τα προιόντα τους στον κόσμο, πουλώντας ψέματα, καλύπτοντας τα με το πέπλο της αληθοφάνειας και της σοβαρότητας.

Ήταν πια ένα συλλογικό παιχνίδι προβολής και δημοσιότητας, διάδοσης αντιλήψεων και επικοινωνίας, παιγμένο με ρίσκο στη κοινωνική σκακιέρα του καταναλωτικού δυτικού πολιτισμού. Οι κανόνες δεν ήταν δοσμένοι εξαρχής, το μόνο που υπήρχε ήταν το κοινό πλαίσιο.




(George Grosz - "Grey Day")


Η ιστορία δίνει συχνά την (ψευδ)αίσθηση της συνέχειας και της κανονικότητας, πως όλα εξελίσσονται απο ένα γραμμικό σημείο Α προς ένα άλλο σημείο Β. Θα έλεγε κανείς πως η μαζική διάδοση του Διαδικτύου τα τελευταία 20 περίπου χρόνια (αν και στην πραγματικότητα πρόκειται για ακόμα μικρότερο χρονικό διάστημα) είναι και αυτή μια ακόμα επόμενη σελίδα, ένα νέο κεφάλαιο στο Μεγάλο Βιβλίο της Εξέλιξης, όπου κάθε κεφάλαιο πρέπει να διαβάζεται με τη σειρά του και όχι ανάκατα, και όπου το ένα γεγονός οδηγεί στο άλλο.

Πράγματι, αν απομονώσουμε την δυτική ιστορία των τελευταίων αιώνων, η αίσθηση αυτή της Συνέχειας ενισχύεται. Απο την εμφάνιση της τυπογραφίας στα πρώτα βιβλία που κυκλοφόρησαν με τη νέα τυπογραφική μορφή (με πρώτο απ' όλα τη Βίβλο, κάτι καθόλου τυχαίο φυσικά). Απο τις πρώτες εφημερίδες και φυλλάδες στην μαζική παραγωγή και εξάπλωση τους σε ευρεία κοινωνικά στρώματα. Απο τις πρώτες πολιτικές εκπομπές στο μέσο του ραδιοφώνου (το ίδιο μέσο που κατέστησε για πρώτη φορά δυνατή τη δωρεάν μετάδοση της παραγόμενης εξατομικευμένης ψυχαγωγίας σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, απευθείας με το άναμμα ενός κουμπιού απο το σαλόνι του σπιτιού τους) στα πολιτικά γκάλοπ και τις δημοσκοπήσεις, ένα ακόμα πιόνι στη μεγάλη πολιτική σκακιέρα, μεταμφιεσμένα κι αυτά με την ουδέτερη αμφίεση της επιστημονικοφάνειας που απαιτεί η εποχή μας, αποκρύβοντας την πραγματική τους φύση και τα συμφέροντα που εξυπηρετούν πίσω απο τις διακυρήξεις τους περί "ουδετερότητας".







Και μ'αυτά και μ'αυτά φτάσαμε στο search του google. Στη δωρεάν και προσβάσιμη σε όλους εγκυκλοπαίδεια του wikipedia. Στην ανεξάντλητη δυνατότητα μοιράσματος απόψεων που παρέχουν τα blogs, οι σχολιασμοί σε site, οι επαφές μέσω ενός forum.

Η Συνέχεια είναι βαθύτατα αμφισβητίσιμη ιδέα αν δούμε την ιστορία περισσότερο μακροσκοπικά και ξεφεύγοντας απο τη στενή δυτική οπτική της εξέλιξης των τελευταίων αιώνων. Ωστόσο το γεγονός τη προοδευτικής σωρευτικής διαδικασίας της γνώσης και της δυνατότητας της εξάπλωσης της σε ολοένα και ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού δε χωράει αμφιβολία. Η τάση αυτή έχει καταστεί περισσότερο δυνατή απο ποτέ χάρη στο ίντερνετ, το πλέον επαναστατικό μέσο που έχει δημιουργηθεί όσο αφορά τις δυνατότητες διαντίδρασης που παρέχει στον κόσμο. Η οικονομική παγκοσμιοποίηση ενσωμάτωσε τους λαούς υπό την σκιά του υπερεθνικού κεφαλαίου. Η εξάπλωση του ίντερνετ απο την άλλη σηματοδότησε την παγκοσμιοποίηση της επικοινωνίας. Ποτέ άλλοτε δεν είχαν τόσοι άνθρωποι τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή ο ένας με τον άλλο και τις ιδέες του, όχι με τον ρόλο του παθητικού δέκτη που τους επιφύλασε η τηλεόραση άλλα άμεσα, διαδραστικά, καλλιεργώντας τους την αίσθηση της επι ίσοις όροις συμμετοχής στα κοινά. Ο καθένας μπορεί να γράψει ένα σχόλιο σε ένα blog, να μοιραστεί την άποψη του με άλλους σε ένα forum, ή να φτιάξει ένα δικό του site.






Επειδή όμως όπως ήδη είπαμε όλα είναι μέρος ενός παιχνιδιού... Και επειδή η σκακιέρα πάνω στην οποία διαδραματίζεται έχει λευκά και μαύρα πιόνια και τετράγωνα... Συχνά οι παίχτες με τα μαύρα πιάνουν τους εαυτούς τους να πατούν πάνω στα άσπρα τετράγωνα - και οι παίχτες με τα άσπρα να πατούν πάνω στα μαύρα. Η μεταμφίεση είναι μέρος των άτυπων κανόνων του παιχνιδιού. Ο κίνδυνος είναι μήπως ο παίκτης χαθεί μέσα στη μεταμφίεση του, ξεχάσει ποιά είναι η πραγματική του θέση στην κοινωνική αυτή σκακιέρα. Πόσο απελευθερωτικό ρόλο κατέχει το διαδίκτυο και πόσο βυθίζει τους χρήστες σε άλλη μια εξατομικευμένη, απομονωμένη και α-κοινωνική ύπαρξη? Μήπως οι παίχτες σήμερα, τόσο της μίας όσο και της άλλης όχθης, έχουν ξεχάσει τις εφαλτήριες πατρίδες τους και απλά έχουν αφεθεί σε μια αμοιβαία βουτιά στα βάθη μιας θάλασσας απ' όπου δεν ξεχωρίζουν ποιός είναι ποιός, όπου τόσο το μαύρο όσο και το άσπρο χρώμα ξεθωριάζουν, διαλύονται μέσα στο νερό, μετατρέπονται σε ένα γκρίζο και στις ποικίλες αποχρώσεις του?

Και το σημαντικότερο ερώτημα. Μήπως τελικά είναι κάτι θετικό το οτι προκύπτει αυτό το γκρίζο, το ασαφές, το απροσδιόριστο? Μήπως δώσει το έναυσμα για τη δημιουργία κάτι νέου απο μέσα του, σαν τη βροχή που ξεπηδάει μέσα απο τα γκρίζα σύννεφα που έχουν σωρρευτεί στον ουρανό? Μια βροχή που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πλημμύρα, αλλά και σε βλάστηση εκ νέου, σε καρποφόρηση, στη δημιουργία.






Θέλω να κλείσω το (ενδεχομένως εξίσου γκρίζο και νεφελώδες αυτό) κείμενο με τον τρόπο που ξεκίνησα απο τον τίτλο του. Και κατά περίεργο τρόπο, το τελευταίο αυτό κομμάτι του κειμένου είναι και η ουσία του (όλα τα προηγούμενα ήταν απλά η εισαγωγή).

Προσπαθώ να φανταστώ ένα μελλοντικό παγκόσμιο μανιφέστο που θα καλεί τους ανθρώπους σε μια υποτιθέμενη Μεγάλη Συγκέντρωση, σε κάποια Μεγάλη Πορεία, μεγαλύτερη απο ποτέ. Ένα μανιφέστο που θα έχει διαδοθεί μέσω του Facebook. Και στο μήνυμα του οποίου δεκάδες χιλιάδες χρήστες του facebook θα έχουν πατήσει "like". Στο κάλεσμα για την Mεγάλη Συγκέντρωση και στο ερώτημα "Are You Attending?", ένα ποσοστό Χ θα έχει πατήσει "Yes" και ένα ποσοστό Ψ θα έχει πατήσει "Maybe". Χρήστες που με ένα κλικ γίνονται όλοι ορατοί, ποιοί είναι, που μένουν, που εργάζονται, ποιά είναι τα ενδιαφέροντα τους. Πατώντας το "yes" ή το "maybe" στην πρόσκληση για την Μεγάλη Πορεία, τα ίδια δεκάδες χιλιάδες άτομα θα ενδεχομένως πατήσει "like" μόλις λίγα λεπτά πριν σε κάποιο αγαπημένο τους videoclip, ή σ' εκείνη τη φωτογραφία της φίλης τους με το ωραίο μαλλί.

Κάποτε η δημοσιότητα ενός μηνύματος μετριόταν με τις πωλήσεις ή με τα νούμερα της τηλεθέασης. Σε εκείνο το υποτιθέμενο σκηνικό που περιγράφω θα μετριέται με τα LIKE. Οι πολιτικοί θα μεταδίδουν στις ώρες αιχμής του ίντερνετ τις αναγγελίες τους μέσω της σελίδας του προφίλ τους στο facebook, και η επισκεψιμότητα στη σελίδα και ο αριθμός των like θα κρίνει ολόκληρα εκλογικά αποτελέσματα. Βίντεο με τις προσωπικές τους στιγμές και οι φωτογραφίες τους απο τις διακοπές θα υπάρχουν σε περίοπτη θέση στο άλμπουμ του προφίλ τους, φτιαγμένα έτσι ώστε να μεταδώσουν εκείνη ακριβώς την αίσθηση οικειότητας που θα χρειάζονται οι ψηφοφόροι-χρήστες του μέλλοντος για να ταυτιστούν μαζί τους, να τους αισθανθούν ως "δικούς τους ανθρώπους" - ο πολιτικός του μέλλοντος θα είναι "παιδί της διπλανής πόρτας", αυτό θα πουλάει και θα είναι δημοφιλές στην εποχή του πολιτικοποιημένου facebook, και όχι οι αποστασιοποιημένοι πολιτικοί της τηλεόρασης και των σύγχρονων προεκλογικών διαλέξεων. Ο ηγέτης του μέλλοντος θα μιλάει στη γλώσσα του διαδικτύου, θα ποστάρει βίντεο με τα αγαπημένα του συγκροτήματα στο facebook και ο κόσμος ενθουσιασμένος απο τα κοινά του γούστα με αυτόν θα πατάει like.





Κάπου εκεί θα χωθούν και οι επαναστάτες, ποστάροντας ρητά του Μαρξ πλάι σε βίντεοκλιπ με συγκροτήματα, ανατρεπτικές γελοιογραφίες πλάι σε καυτές φωτογραφίες γυναικών. Και αν τελικά οι κόσμος που δήλωσε "maybe attending" στην πρόσκληση για τη Μεγάλη Πορεία δεν δώσει τελικά το παρόν, γιατί ενδεχομένως δε βρήκε το χρόνο ανάμεσα στη δουλειά και στο προγραμματισμένο διήμερο σ'εκείνο το νησί, ίσως τελικά να μην έχασε και τίποτα. Ίσως η Μεγάλη Πορεία να μην έγινε ποτέ τελικά.



...Ξύπνημα





Που ξεκινάει το μαύρο, ποιά είνα τα σύνορα του με το άσπρο, πόσο χώρο καλύπτει η γκρίζα ζώνη ανάμεσα τους? Όλα ίσως ήταν ένα όνειρο, και το κείμενο αυτό που μόλις διάβασες δεν ήταν παρά ένα σκοτεινό τραγούδι στο στυλ του Μορφέα, σχεδιασμένο έτσι ώστε να σε παρασύρει στο διάβα του, να σε στείλει στα βαθειά νερά του, όχι να σε αφυπνίσει μα να σε υπνωτίσει, να σε κάνει να κοιμηθείς και να δεις αλλόκοτα, χαζά όνειρα. Αν έστω και λίγο σε παρέσυρε στο διάβα του, τότε πέτυχε τον σκοπό του.

Ώρα να ξυπνήσεις λοιπόν. Και μη ξεχάσεις να πατήσεις like. :)






~