Μάνος Λοΐζος και η ιστορία τριών φίλων... Μια Αφήγηση και ένα Αφιέρωμα. Μέρος Δεύτερο

~

κλικ

Ένα παιδί έπαιζε στο μπαλκόνι του σπιτιού του, μια πολυκατοικία στο κέντρο της Αθήνας. Ξάφνου άκουσε έναν δυνατό θόρυβο, σαν υπόκωφο μουγκρητό, λες και είχαν ξεπροβάλλει θηρία από κάποια ιστορία τρόμου. Σηκώθηκε μεμιάς από τη θέση του, έσκυψε στο περβάζι της μπαλκονόπορτας και κοίταξε κάτω, στον δρόμο.

Ένα τανκ είχε προβάλλει, και πίσω του άλλο ένα. Το παιδί δεν είχε δει ποτέ ξανά κάτι αντίστοιχο από κοντά, μια φορά μόνο σε μια ασπρόμαυρη, πολεμική ταινία στη τηλεόραση. Το τανκ βρυχάτο, σέρνοντας αργά το βραδικίνητο μηχανικό κορμί του, και το παιδί απέμενε να το κοιτάζει με το στόμα ανοιχτό. Όλο και πλησίαζε, όλο και πλησίαζε. Ποιος ξέρει, ίσως να σκαρφάλωνε στην πολυκατοικία πάνω – πιθανό σύντομα να το έβλεπε στην είσοδο του διαμερίσματος τους, με την κάνη στραμμένη μπρος, να τους κοιτάζει.

Ένιωσε τότε ένα χέρι στον ώμο του. «Μη κοιτάζεις άλλο. Πάμε μέσα».

Ήταν η μητέρα του. Πήρε το παιδί από το χέρι, πήγαν μέσα και έκλεισε καλά την μπαλκονόπορτα και το πατζούρι. Το παιδί ίσα που πρόλαβε να ρίξει μια τελευταία ματιά στο πελώριο όχημα, που μούγκριζε σαν δράκος.

Στο σπίτι απλώθηκε σκοτάδι. Ήταν 21^η Απριλίου, του 1967.

Φτιάχναμε καπέλα από χαρτί

είχαμε και ξύλινα ντουφέκια

κι ήτανε ο πόλεμος γιορτή

στα παλιά μας στέκια

Όλοι σε φωνάζαν αρχηγό

κι ήξερες μονάχα να διατάζεις

κι έτρεχα ξοπίσω σου κι εγώ

για να με κοιτάζεις

***

Ήταν ειρωνικό, μα ο Μάνος Λοΐζος είχε προγραμματίσει να παρουσιάσει – σε μία από τις πρώτες τους ακόμα συναυλίες, μέσω της Πανσπουδαστικής – για το ίδιο εκείνο βράδυ της 21^ης Απριλίου, τα «Νέγρικα». Η συναυλία ασφαλώς δεν έγινε, και ο Λοΐζος αναγκάστηκε να φύγει για το εξωτερικό.

Η μοίρα στάθηκε τυχερή για τον ίδιο, σε αντίθεση με άλλους αριστερούς καλλιτέχνες των καιρών, οι οποίοι υπέστησαν τα βασανιστήρια της Χούντας. Ο Μάνος κατέφυγε στο Λονδίνο και παρέμεινε έξι μήνες. Εκεί έβγαζε τα προς το ζην παίζοντας μπουζούκι σε τοπικές κυπριακές ταβέρνές, φέρνοντας στον βορρά έναν αέρα και ένα άρωμα μεσογειακό.

Τελικά επέστρεψε στην Αθήνα. Το στενάχωρο της υπόθεσης ήταν πως το καθεστώς του είχε στερήσει τη δυνατότητα να προβεί στην πρώτη του ηχογράφηση, με τον τρόπο εκείνο που θα επιθυμούσε ο ίδιος – πιθανό αυτή να ήταν τα «Νέγρικα», η αντιρατσιστική και άκρως πολιτικοποιημένη συνεργασία του με τον Γιάννη Νεγρεπόντη. Καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 60 ο Λοΐζος είχε επιδιώξει να δώσει έμφαση στο πολιτικό στοιχείο των τραγουδιών του, έστω και αν προς το παρόν περιοριζόταν να παρουσιάζει τα πολιτικά τραγούδια του ζωντανά μπροστά σε αριστερές νεολαίες της εποχής, ενώ η επίσημη δισκογραφία τα παραμελούσε.

Η έλευση της Χούντας έκανε ακόμα χειρότερα τα πράγματα. «Η δικτατορία μας τίναξε όλους στον αέρα, μας σκόρπισε, μας διαμέλισε, μας σακάτεψε. Ωστόσο, έστω και ανάπηροι, καθένας με τις δυνάμεις του, όλοι κάτι προσπαθήσαμε να κάνουμε για να αντισταθούμε. Τα εμπόδια έμοιαζαν ακόμη βατά, είχαμε πίστη, ελπίζαμε...». Τέτοια είναι τα λόγια της γυναίκας του, Μάρως. Και ο Μάνος συνέχισε τον δρόμο του. Αφού δεν του έδινε τη δυνατότητα το καθεστώς να εκφραστεί ελεύθερα, θα επεδίωκε τουλάχιστον να εκφραστεί, να συνεχίσει τον δημιουργικό του δρόμο – και ποιος ξέρει, ίσως κατόρθωνε να μεταδώσει έστω κι έμμεσα τις ιδέες του μέσω των τραγουδιών.

***

Μπορείτε να βρείτε τη συνέχεια του κειμένου στο ακόλουθο λινκ:

Mάνος Λοΐζος και η ιστορία τριών φίλων... Μια Αφήγηση και ένα Αφιέρωμα, Μέρος Δεύτερο

Συνολικά πρόκειται για ένα από τα πλέον πολύπλοκα εγχειρήματα μου σε θέμα γραπτών κειμένων, μέχρι σήμερα... Προσπάθησα να δέσω μεταξύ τους το ιστορικό/μουσικό αφιέρωμα από τη μία, με μια φανταστική αφήγηση από την άλλη, ενδεδυμένη με τους στίχους των τραγουδιών του Μάνου. Στόχος μου ήταν να έχω έτοιμο το δεύτερο μέρος ανήμερα 17 Νοέμβρη.

Μου πήρε κόπο και χρόνο να το ετοιμάσω και θα εκτιμούσα οποιαδήποτε άποψη και σχόλιο σας! (ναι, είναι μεγάλο σε έκταση, το ξέρω, αλλά ορισμένα πράγματα εμπεριέχουν ορισμένη επένδυση χρόνου, τόσο για να γίνουν, όσο και για να αξιολογηθούν)

Το πρώτο μέρος της ιστορίας, για όσους δεν το είδαν, είναι αυτό.

Γιατί ο Μάνος υπήρξε ένας από τους αυθεντικότερους Έλληνες δημιουργούς και σε καιρούς σαν αυτούς που ζούμε είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε τι μας έχει πει... Όχι με εκείνον τον ξερό τρόπο που κάνουν στα σχολεία, βάζοντας τα παιδιά στις χορωδίες να απαγγέλουν μηχανικά Θεοδωράκη και Λοΐζο, χωρίς να τα ενημερώνουν για το περιεχόμενο των τραγουδιών, ξεζουμίζοντας ουσιαστικά τα κομμάτια, αφαιρώντας κάθε τους νόημα... Αλλά ουσιαστικά: Να ακούμε τη μουσική του, να κατανοούμε τα μηνύματα της.

Όσο αφορά τον εαυτό μου, μετέφρασα σε λόγια και ιστορίες τις σκέψεις και τα συναισθήματα που μου γεννάνε τα τραγούδια. Θα ήταν όμορφο να υπήρχε κάποια έκθεση στα σχολεία, με θέμα της αυτό ακριβώς: τι σκέψεις σας δημιουργεί η μουσική του Μάνου, αντί για γιορτές και πανηγύρια.

Εμένα πάντως αφυπνίζει μέσα μου τη μυρωδιά της θάλασσας και την καθαρότητα ενός γαλάζιου ουρανού. Μου φανερώνει πως, ναι, είναι δυνατόν να υπάρχουν άνθρωποι με αξίες και αγνότητα καρδιάς συνάμα, ενήλικες με ψυχή παιδιού. 

Δεν έχω να προσθέσω κάτι περισσότερο. Τα υπόλοιπα είναι μέρος της αφήγησης... Ποιός ξέρει, ίσως κάπου εκεί να βρισκόμαστε και μεις.