Το Γράμμα του Καμύ στην Ελένη Καζαντζάκη

Ήταν 1957 και ο Νίκος Καζαντζάκης έχανε για μία μόνο ψήφο το Νόμπελ λογοτεχνίας από τον Αλμπέρ Καμύ. Ο Καζαντζάκης, άρρωστος στην Πανεπιστημιακή Κλινική της Δανίας, έστειλε τηλεγράφημα στον Καμύ, συγχαίροντάς τον για την επιτυχία του.

Ήταν το τελευταίο μήνυμα που έστειλε σε φίλο. Λίγες μέρες μετά θα έφευγε από τη ζωή.

Δύο χρόνια μετά, εν έτει 1959, ο Καμύ με τη σειρά του έγραψε το ακόλουθο γράμμα στη γυναίκα του Νίκου, Ελένη:

«Kυρία, πολύ λυπήθηκα που δε μπόρεσα να έρθω στην πρόσκλησή σας. Είχα πάντα μεγάλο θαυμασμό και αν το επιτρέπετε, ένα είδος στοργής, για το έργο του συζύγου σας. Είχα τη χαρά να αποδείξω και δημοσία στην Αθήνα αυτό μου τον θαυμασμό, τον καιρό που η επίσημη Ελλάδα έκαμε "μούτρα" στον πιο μεγάλο της συγγραφέα. Ο τρόπος που δέχτηκε το ακροατήριο - οι περισσότεροι φοιτητές - τη μαρτυρία μου, αποτελούσε την πιο όμορφη αναγνώριση, που μπορούσε να λάβει το έργο και η δράση του συζύγου σας.

Κι ακόμα δεν ξεχνώ πως τη μέρα που λυπόμουν να δεχτώ μια τιμή, που ο Καζαντζάκης άξιζε εκατό φορές περισσότερο, έλαβα ένα του τηλεγράφημα από τα πιο θερμά. Λίγο υστερότερα κατάλαβα με τρόμο πως το μήνυμα αυτό ήταν γραμμένο λίγες μέρες προτού πεθάνει. Μαζί του χάθηκε ένας από τους τελευταίους μεγάλους καλλιτέχνες. Είμαι από εκείνους που αισθάνονται και θα εξακολουθήσουν να αισθάνονται το μεγάλο κενό που άφησε»...

***

Είχαν περάσει λίγοι μήνες από τότε που έγραψε το πάνω γράμμα στην Ελένη Καζαντζάκη, και τον Ιανουάριο του 1960, ο Καμύ θα έχανε τη ζωή του από αυτοκινητιστικό ατύχημα.

Κάπως έτσι δύο από τα φλογερότερα και πιο ελεύθερα πνεύματα του 20ου αιώνα διασταύρωσαν τους δρόμους τους και έφυγαν, σχεδόν παρέα, οι φωτιές τους σμίγοντας με το απέραντο της θάλασσας.

Το γράμμα του Καμύ περιλαμβάνεται στο βιβλίο της Ελένης Καζαντζάκη, «Ο Ασυμβίβαστος» και στο επίμετρο της «Αναφοράς στον Γκρέκο», γραμμένο από τον επιμελητή Π. Σταύρου.