Αφιέρωμα στον Μίκη

~

Αν κάποιος μου έλεγε να περιγράψω την τωρινή γενιά μας με όσο το δυνατόν λιγότερες και πιο χαρακτηριστικές λέξεις ή φράσεις, θα επέλεγα τα εξής: Γενιά της οικονομικής κρίσης. Των χαμηλών μισθών και της ανεργίας. Γενιά μπλεγμένη στο παγκόσμιο δίχτυ του αδηφάγου, σαν την αράχνη στον ιστό, ανταγωνισμού για κοινωνική ανέλιξη. Του διαδικτύου. Των κινητών. Των τηλεοπτικών παραθύρων. Του chat, των κοινωνικών δικτύων, του downloading, του youtube. Γενιά του like. Γενιά κολλημένη στην οθόνη του υπολογιστή. Γενιά των τροφικών αλυσίδων τύπου Starbucks, Goodys και λοιπών. Γενιά του Mall. Των νυχτερινών εξόδων σε κλαμπ και σινεμά - όσο το επιτρέπει η οικονομική κατάσταση του καθένα. Γενιά του Πάμε για Καφέ. Των ασταθών σχέσεων και του one-night stand - ή, συχνότερα, του wannabe one-night stand. Της ατελείωτης εξάρτησης από τους γονείς. Του άγχους με μαθήματα, εξετάσεις, σχολές και εργασίες. Γενιά της ημιμάθειας.

Σας ακούγονται γνώριμα λίγο πολύ τα πάνω ε? Λοιπόν, ας θυμηθούμε τώρα κάποιες λέξεις ή φράσεις-κλειδιά από μια ή δύο παλιότερες γενιές...

Γενιά του πολέμου. Της κατοχής, της φτώχειας, της αντίστασης, της εξορίας. Γενιά του Εμφυλίου, των διωγμών, της φακέλωσης των πολιτικών φρονημάτων. Γενιά που πήρε τα βουνά, που την έστειλαν μακριά. Ικαρία, Μακρόνησος. Βασανιστήρια, κακουχίες, υπογραφές μεταμέλειας. Γενιά των βασιλοφρόνων, της Φρειδερίκης, του Παπάγου, του Καραμανλή. Του Μπελογιάννη, του Πλουμπίδη. Γενιά του παλιού αθηναικού κέντρου, με τις άφθονες μονοκατοικίες και τα γραφικά στενά. Των συνοικεσίων, των ερωτικών γραμμάτων απ' την εξορία, της προίκας, του γάμου από νωρίς. Γενιά των αναμεταδόσεων του ραδιοφώνου, όταν ακόμα δεν υπήρχε η τηλεόραση, ή έκανε τα πρώτα βήματα της. Των φανταχτερών εξόδων των πλουσίων σε κέντρα διασκέδασης, όπερες και εστιατόρια, των αντίστοιχων εξόδων της πλειοψηφίας σε γειτονιές, κακόφημα σπίτια, ταβέρνες και ανθόσπαρτες μάντρες παλιού σινεμά.

Και ενώ τα χρόνια πορεύονται χωρίς σταματημό, συναντούμε τη γενιά του Ανένδοτου Αγώνα... Του "1-1-4".... Του λαικού τραγουδιού, του Νέου Κύματος. Του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, του Χορν και της Λαμπέτη. Του βιαστικού εξαστισμού, του γεμίσματος του αθηναικού κέντρου από πολυκατοικίες, άναρχα πεταμένες δω και κει, λες και τις έριξαν τυχαία στα ψηλά από τσουβάλι. Λίγα χρόνια μετά και παρακολουθούμε την έλευση των τεθωρακισμένων. Η Ελλάδα στον γύψο. Για άλλη μια φορά η εξορία, τα βασανιστήρια, και επιπλέον η σιωπή - σιωπή εκκωφαντική στην ησυχία της, αποκρουστική στις συνέπειές της. Γενιά του Πολυτεχνείου και της Μεταπολίτευσης.

Κάπου εκεί ερχόμαστε στην δεκαετία του '80, και εδώ μπορούμε να βάλουμε μια άνω τελεία. Γιατί ήδη δύο γενιές είχαν παρέλθει και ο κόσμος είχε αλλάξει: πλέον μπαίναμε στην σύγχρονη εποχή. Πλέον ακούμε ιστορίες απ' τα παλιά και μας φαίνονται σχεδόν αδιανόητες, σαν σενάρια από ταινίες. Ιστορίες από κείνες που ποτέ δεν μάθαμε στο σχολείο. Βρίσκονται όμως εκεί: στα βιβλία, στις παλιές ταινίες, στα σκονισμένα περιοδικά και τις ξέθωρες φωτογραφίες. Πάνω απ' όλα βρίσκονται στα μάτια και στις αναμνήσεις των ανθρώπων μας, των γονιών μας, των παππούδων μας.

Κοινό ανάμεσα στις παλιές γενιές και στην νεότερη: Η Ελλάδα που τρώει τα παιδιά της. Μα η δίψα επίσης, η δίψα για ζωή, για τέχνη, για ελευθερία, φωλιασμένη στα όνειρα κάποιων, τότε και τώρα.

Και φυσικά στην μουσική και τα τραγούδια. Τραγούδια που συντρόφευαν τους ανθρώπους που μας έφεραν στον κόσμο, όταν ήταν οι ίδιοι νέοι, και τους γονείς των ανθρώπων αυτών. Τραγούδια που κουβαλάνε μέσα τους την ιστορία όλου του τόπου. Σαν το παλιό ρεμπέτικο. Τη μουσική του Μάνου Χατζιδάκι.

Και φυσικά τα τραγούδια του Μίκη. Κανένα άλλο πολιτισμικό κειμήλιο της χώρας μας δεν ενσωματώνει με τόση απόλυτη πληρότητα το πνεύμα και τους αγώνες μιας εποχής, που φαντάζει τόσο μακρινή, μα ήταν τρομακτικά κοντά μας. Οι γενιές που περιέγραψα πάνω, τόσο εκείνη της Κατοχής και της Αντίστασης, όσο και εκείνη του Πολυτεχνείου, αμφότερες αγάπησαν την μουσική του Μίκη, ταυτίστηκαν με τα τραγούδια του, πήραν δύναμη, κουράγιο κι έμπνευση. Τραγούδησαν τους στίχους της μελοποιημένης ποίησης, αφέθηκαν στο άρωμα του ρομαντισμού των ερωτικών του, βγήκαν στον αγώνα αντλώντας δύναμη από τα πολιτικά του τραγούδια.

Και αν ορισμένα από τα τραγούδια του έφτασαν να μετατραπούν σε τελετουργικά κειμήλια, σαν μουσειακά εκθέματα, κατάλληλα για εκτέλεση στις χορωδίες των σχολείων, μπροστά σε μαθητές που δεν καταλαβαίνουν και δεν τους αφήνουν να καταλάβουν περί τίνος πρόκειται... Και αν σήμερα ο κάθε βολεμένος ακούει την μουσική του Μίκη πουλώντας πνεύμα και πολιτισμό σε κοσμικές, γυαλιστερές αίθουσες συμφωνικών συναυλιών... Να ξέρετε, τα τραγούδια αυτά κάποτε τα τραγουδούσαν στα κρυφά, παράνομα, ή σε δρόμους, με την γροθιά σφιγμένη και το βλέμμα φωτεινό... Μέσα τους ολοζώντανος ο παλμός της ιστορίας, σαν καρδιά που φλέγεται και βροντοχτυπά...

Χάραξαν μια εποχή, σημάδεψαν την ματοβαμμένη ιστορία του τόπου. Και ο ίδιος ο Μίκης, σαν φιγούρα, έζησε μες στην καταιγίδα των καιρών, πήγε κόντρα στο ρεύμα, από τα χρόνια της Αντίστασης σ' εκείνα του Πολυτεχνείου. Η συνέχεια μπορεί να υπήρξε αμφιλεγόμενη, είναι όμως γεγονός πως η ζωή και το έργο του καθρεπτίζουν όσο τίποτ' άλλο την σύγχρονη ιστορία της όμορφης, μα συγχυσμένης και ταλαίπωρης μας χώρας. Και είναι εκεί που συναντιέται ο Μίκης με τους δικούς μας ανθρώπους, τους γονείς μας, τους παππούδες μας. Χέρι-χέρι, βαδίζουνε μαζί.

Σε αυτόν λοιπόν, τον Μίκη Θεοδωράκη, θα κάνουμε ένα μεγάλο, πλούσιο μουσικό (και όχι μόνο) αφιέρωμα, αυτήν την Πέμπτη 23 του μήνα, ξεκινώντας στις 22.00 ως συνήθως και φτάνοντας μέχρι αργά τη νύχτα... άγνωστο πότε θα τελειώσουμε. Από την συχνότητα των CReatures, σε μία από τις τελευταίες μου εκπομπές για φέτος. Θα θυμηθούμε όλες τις αγαπημένες στιγμές και τα τραγούδια που άφησαν εποχή, ξεκινώντας από τις απαρχές της δεκαετίας του '60, φτάνοντας ως εκείνην του '80. Θα συζητήσουμε για την βιογραφική διαδρομή του Μίκη, μέσα από τις Συμπληγάδες αυτού του τόπου, για τα βιώματα του ήδη από την εποχή της γερμανικής κατοχής και πριν. Θα ακούσουμε την μελοποιημένη ποίηση του Ρίτσου, του Ελύτη, του Σεφέρη, του Νίκου Γκάτσου, του Πάμπλο Νερούδα. Θα κάνουμε επίσης λόγο για την λιγότερο γνωστή όψη της μουσικής του, μα εξίσου καθοριστική για τον ίδιο, εκείνην της συμφωνικής μουσικής, και θα πάρουμε μια δόση από την επαφή του με τον κινηματογράφο και το θέατρο.

Θα συζητήσουμε επίσης για τους καλλιτέχνες και τον ρόλο τους, το περιεχόμενο της σύγχρονης τέχνης και την σχέση που μπορεί να έχει με την πολιτική, την καταλυτική επιρροή των κοινωνικών συνθηκών και του ρόλου των ΜΜΕ, και φυσικά θα προβούμε σε αναλογίες του Τότε με το Τώρα.

Πάνω απ' όλα όμως θα δώσουμε έμφαση στην πλευρά του που έχουμε αγαπήσει. Να σας εκμυστηρευτώ κάτι τώρα. Από πέρυσι που ξεκίνησα να κάνω εκπομπές στο CR Radio ως τώρα, δύο φορές μόνο έπιασα τον εαυτό μου να δακρύζει, προετοιμάζοντας την εκπομπή και ακούγοντας τις μουσικές. Η μία ήταν πριν 2 περίπου μήνες, όταν έκανα το αφιέρωμα μου στο Ρεμπέτικο (το οποίο μπορείτε να το βρείτε εδώ). Η άλλη ήταν τώρα.

Αυτήν την Πέμπτη σας περιμένω λοιπόν! Είναι πιθανό εξάλλου να βρίσκονται μαζί μου στον σταθμό τα παιδιά που ήμασταν μαζί και στο ρεμπέτικο αφιέρωμα, για όποιον τυχόν το είχε ακούσει, και να πίνουμε για άλλη μια φορά κρασιά... Όπως καταλαβαίνετε θα είναι μια ενδιαφέρουσα βραδιά!


Link σταθμού


Το λινκ του σταθμού το έχω ούτως ή άλλως στο πλάι, στην στήλη του blog, κάθε Πέμπτη (ή σχεδόν κάθε Πέμπτη!) στις 22.00 τα λέμε από εκεί... για λίγες ακόμα εβδομάδες! Από του χρόνου το ραδιοφωνάκι μας θα επανέλθει, με νέο, ολόδικο του site και ανανεωμένο look... Θα προσπαθήσω επίσης να ηχογραφήσω την εκπομπή και να την ανεβάσω με edit, στην παρούσα ανάρτηση, αλλά ας μη γίνει δικαιολογία αυτή για να μη συντονιστείτε! :P

Edit:

Ιδού λοιπόν η ηχογραφημένη εκπομπή αυτής της Πέμπτης, σε δύο μέρη, για όσους την έχασαν! Μια εκπομπή στην οποία καλύψαμε ένα σημαντικό μέρος της μουσικής και βιογραφικής διαδρομής του Μίκη, ως το 1966. Ήταν εκεί ο Μπιθικώτσης, ο Ελύτης, ο Ρίτσος, ο Σεφέρης, οι παλιές ελληνικές ταινίες, η Μαίρη Λίντα, η Φαραντούρη, μα και η Edith Piaf, οι Beatles και η συμφωνική μουσική... Αυτά συζητώντας παράλληλα για τα δραματικά ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την συλλογική μνήμη, από τον Εμφύλιο και την Μακρόνησο στους Αγώνες της δεκαετίας του '60. Θα ανεβάσω και το δεύτερο μέρος με το καλό, όταν ολοκληρωθεί.


Μίκης Θεοδωράκης - Μέρος 1α

Μίκης Θεοδωράκης - Μέρος 1b



Ελάτε λοιπόν να θυμηθούμε τα παλιά, και ας μην τα ζήσαμε ποτέ...

~