Το Ξέφρενο Πάρτι του Πικάσο!

Ήταν 1908 όταν διοργανώθηκε στη Μονμάρτρη του Παρισιού ένα από τα πιο ξακουστά συμπόσια που έγιναν ποτέ – και ένα από τα πλέον αστεία στην εξέλιξή τους. Ο λόγος για το πάρτι – με όλη τη σημασία της λέξης – που οργάνωσε ο Πικάσο προς τιμήν του ζωγράφου Ανρί Ρουσσώ [Henri Rousseau]!

Όλα ξεκίνησαν μια ωραία, ηλιόλουστη μέρα που ο, νεαρός και άσημος ακόμα, Πικάσο, έκανε τη βόλτα του στη γειτονιά. Περνώντας τότε από ένα παλιατζίδικο είδε στη βιτρίνα έναν πίνακα, σε εξευτελιστικά χαμηλή τιμή. Ήταν το «Πορτραίτο Μιας Γυναίκας» του Ρουσσώ, το οποίο μάλλον δεν είχε εντυπωσιάσει τον καταστηματάρχη – η τιμή αφορούσε περισσότερο τον καμβά, παρά το ίδιο το έργο. Ο Πικάσο όμως ενθουσιάστηκε. «Τι μοναδική, πρωτόγονη αίσθηση που σου μεταδίδει αυτός ο πίνακας!», φαίνεται να σκέφτηκε. Τον καιρό εκείνο τον συνάρπαζε οτιδήποτε παρέπεμπε σε πρωτόγονη τέχνη. Μάζευε πλήθος από αφρικάνικες μάσκες και έκανε διάφορους πειραματισμούς – πειραματισμοί που, σύντομα, έμελλε να αλλάξουν το πρόσωπο της μοντέρνας τέχνης.

Ο Πικάσο αποφάσισε να διοργανώσει ένα πάρτι προς τιμήν του Ρουσσώ, ώστε να τον γνωρίσει ο ίδιος και όλοι οι φίλοι του και να του αποδοθούν οι τιμές που του αξίζουν. Έτσι κι έγινε λοιπόν.

 Henri Rousseau – The Dream (1910)

Ένα φωταγωγημένο βράδυ, τον καιρό εκείνον που το Παρίσι αναστέναζε στους ρυθμούς της «Μπελ Επόκ», ο Πικάσο κάλεσε πλήθος κόσμου, αρχικά στο μπαράκι της γωνίας, έπειτα στο διαμέρισμά του, το οποίο τότε μοιραζόταν με την κοπέλα του, Fernande Olivier, μοντέλο στην ιδιότητα. Στο μπαρ δέσποζαν εκλεκτά απεριτίφ, ενώ μουσική αντηχούσε από ένα ηλεκτρικό όργανο που λειτουργούσε με κέρματα – ένα είδος πρώιμου τζουκ-μποξ. Όσο αφορά το σπίτι του Πικάσο, εκείνο ήταν γεμάτο με ακατέργαστους, μισοτελειωμένους πίνακές του, αφρικανικές μάσκες, μα και πλήθος από πολύχρωμα, κινέζικα φανάρια, από τα οποία ξεπρόβαλε ένας μυστήριος, ατμοσφαιρικός φωτισμός.

 

Μεταξύ των έργων, ξεχώριζε το προσχέδιο ενός πίνακα του Πικάσο, ο οποίος παρουσίαζε κάποιες γυναίκες, δοκιμάζοντας τα εσώρουχά τους, σε αρκετά περίεργες πόζες και με ακόμα πιο περίεργα χαρακτηριστικά – ορισμένες δεν είχαν κανονικά πρόσωπα, μα αφρικανικές μάσκες, σαν εκείνες που είχε διακοσμήσει το διαμέρισμα... Στο παράξενο αυτό έργο θα δινόταν η ονομασία «Οι Δεσποινίδες της Αβινιόν». Μα αυτό είναι θέμα για κάποια άλλη ιστορία.

"Les Demoiselles d'Avignon"

Ο κόσμος άρχισε να καταφτάνει χαρούμενος στο πάρτι. Μεταξύ άλλων, ήταν εκεί ο συνεργάτης του Πικάσο, Ζωρζ Μπρακ, ο συγγραφέας και ποιητής Γκιγιώμ Απολλιναίρ, η Γερτρούδη Στάιν και ο Ρουμάνος γλύπτης Μπρανκούζι. Μα και πλήθος άλλων, που έβλεπαν κόσμο, φώτα (και, πιθανότατα, ποτό) και έλεγαν «πάμε και μεις!». Ο Πικάσο είχε καλέσει τη μισή Μονμάρτρη.

Τα παρατράγουδα δεν άργησαν να κάνουν την εμφάνισή τους! Ο Πικάσο είχε τόσο αγχωθεί που θα δειπνούσε σπίτι του ο Ρουσσώ, που έδωσε κατά λάθος άλλη διεύθυνση στο εστιατόριο από το οποίο παρήγγειλε τα φαγητά. Είχε καλέσει τόσο κόσμο, μα δεν είχανε να φάνε! Τα φαγητά τελικά έφτασαν... την επόμενη μέρα το πρωί. Το πάρτι κινδύνευε να μετατραπεί σε φιάσκο, ωστόσο ορισμένοι ηρωικοί συμμετέχοντες αποφάσισαν να φτιάξουν φαγητό οι ίδιοι. Έτσι έκανε λοιπόν η Ολίβιε (η κοπέλα του Πικάσο), μαγειρεύοντας «riz à la valencienne» - ισπανικό ρύζι με κοτόπουλο και θαλασσινά, ενώ η Γερτρούδη Στάιν άρχισε να περιφέρεται στα κοντινά μαγαζιά, σε αναζήτηση διάφορων εδεσμάτων και σνακ της τελευταίας στιγμής. Ευτυχώς, υπήρξαν μαγαζιά ανοιχτά την ώρα εκείνη, και έτσι ο κόσμος... είχε τελικά το φαΐ του.

Κάποια στιγμή κατέφθασε ο επίτιμος προσκεκλημένος. Οι πάντες στράφηκαν προς το μέρος του. Ο Ανρί Ρουσσώ έστεκε στην είσοδο, κοιτάζοντάς τους ντροπαλά. Στο χέρι του κρατούσε απαλά ένα βιολί. Φάνηκε διστακτικός. «Τι είναι όλοι αυτοί οι νέοι; Τι δουλειά έχω ανάμεσά τους;», φαινόταν να σκέφτεται. Ο ίδιος ήταν ηλικιωμένος, με άσπρα μαλλιά και ένα μπερεδάκι στο κεφάλι του, ασυνήθιστος σε τέτοιες αυθόρμητες εκδηλώσεις. «Αυτός ο κόσμος αγαπά λοιπόν τη τέχνη μου; Όλο αυτό γίνεται προς τιμήν μου;», αναρωτιόταν. Ο Γκιγιώμ Απολλιναίρ, δίπλα του, τον ενθάρρυνε να προχωρήσει.

Τότε ο Πικάσο έσκασε ένα πλατύ χαμόγελο. Οι πάντες έκαναν το ίδιο. Τα βλέμματά τους ζεστά. «Ναι, εμείς είμαστε που θαυμάζουμε τη τέχνη σου, ναι, για σένα είναι όλα αυτά που βλέπεις», φαινόταν να του λένε. Ο Ρουσσώ ένιωσε τη καρδιά του να ζεσταίνεται. Έγινε ένα με το πλήθος.

Πόστερ του Toulouse-Lautrec

Όσο περνούσαν οι ώρες, φτάνοντας πια προς τα μεσάνυχτα, το γλέντι είχε ανάψει για τα καλά! Όλο και περισσότερος κόσμος κατέφθανε στο πάρτι, μα δε χωρούσαν όλοι μέσα, γι’ αυτό μαζεύονταν γύρω από το σπίτι και το μπαρ. Άλλοι χόρευαν, άλλοι συζητούσαν, άλλοι έτρωγαν το καλομαγειρεμένο ρύζι της Ολίβιε. Κάποιοι τραγουδούσαν προς τιμήν του Ρουσσώ, κάνοντας προπόσεις, τις οποίες ο ίδιος τις δεχόταν κοκκινίζοντας.

Φυσικά ένα «κουνέλι» δεν θα μπορούσε να απουσιάζει από το χαμό. Ο λόγος για τον ιδιοκτήτη του “Lapin Agile”, του «Σβέλτου Λαγού», ένα από τα διασημότερα παρισινά καμπαρέ της εποχής του. Ο Fredé (αυτό ήταν το όνομα του ιδιοκτήτη) κατέφθασε παρέα με τη διάσημη θηλυκή του γάιδαρο, τη Λόλα! Ιδιοκτήτης και γάιδαρος, χώθηκαν κι αυτοί στον πανικό. Η ζωγράφος Marie Laurencin είχε μεθύσει τόσο πολύ, που άρχισε να χορεύει έναν παρδαλό χορό και μετά έπεσε πάνω σ’ έναν σωρό από γλυκίσματα, ρίχνοντάς τον όλο κάτω – με το χαμόγελο στα χείλη της. Λέγεται πως οι ποιητές Salmon και Cremnitz ξεκίνησαν έναν γερό καβγά, ενώ ένας ακόμα ζωγράφος, ο Ramon Pichot, έκανε επίδειξη ενός ισπανικού τελετουργικού χορού – για να πέσει έπειτα λιπόθυμος πάνω σ’ έναν σωρό από γυναικεία καπέλα και παλτά.

“Lapin Agile”

Αυτά ενώ ο Ρουσσώ παρακολουθούσε βαθιά συγκινημένος. Σύμφωνα μάλιστα με αφηγήσεις της Ολίβιε, δεν κουνήθηκε ούτε λεπτό από τη θέση του, παρά το γεγονός πως «από τον πολυέλαιο στο ταβάνι έσταζε όλο το βράδυ κερί στο κεφάλι του»!

Λένε, πάλι, πως σε κάποια φάση έπιασε ο ίδιος το βιολί και έπαιξε μια σύνθεση αφιερωμένη στη γυναίκα του, η οποία δεν ζούσε πια, ενώ ο κόσμος ζητωκραύγαζε “Vive Rousseau!”

Παρά τη γκάφα του Πικάσο με την παραγγελία, το πάρτι υπήρξε απόλυτα πετυχημένο και έμεινε διαχρονικό. Ο κόσμος γλέντησε ως το πρωί, υπό το μυστηριώδες φως που αντανακλούσε πάνω στις πρωτόγονες, αφρικανικές μάσκες... Ποιος ξέρει. Οι μάσκες αυτές μπορεί να είχαν δει και άλλα γλέντια σαν αυτό... εκατομμύρια χρόνια πριν. Και μπορεί να δουν ξανά στο μακρινό μέλλον...

Γιατί, βλέπετε, το διάσημο εκείνο πάρτι θα μπορούσε να έχει γίνει οποιαδήποτε εποχή, σε οποιοδήποτε μέρος... Ο χρόνος και ο τόπος αλλάζουν, μα η ουσία μένει ίδια. Το ίδιο πάντα πάρτι: με τα φαγητά του, τα απρόοπτα, τους ντροπαλούς προσκεκλημένους, τους χορούς, τη μουσική, το ποτό, το μεθύσι, το φλερτ, τις γνωριμίες, τους καυγάδες και το γέλιο. Και, για δες... Κάπου εκεί, καταμεσής του κόσμου που αράζει και αφήνεται στο φωταγωγημένο Παρίσι της νύχτας, πλάθοντας σκέψεις και όνειρα με τη φαντασία του...

Κάπου εκεί βρίσκεσαι και συ.

Παρουσίαση: Το Φονικό Κουνέλι, Ιούλιος 14