Τα Blogs και η Κουνελοχώρα: Ένας Απολογισμός

Ήταν κάποτε οι Bloggers



Πριν κάποια χρόνια, θυμάμαι, είχα βγει με μια παρέα. Ήμασταν Εξάρχεια, αράζαμε στους Χάρτες, ήταν βράδυ. Είχα μόλις γνωρίσει τα παιδιά, μα περνούσαμε όμορφα, τα λέγαμε, πίναμε τις μπύρες μας. Εγώ είχα πιάσει την κουβέντα, τους έλεγα τα δικά μου. Σε κάποια φάση ένας από την παρέα με ρωτάει: "Είσαι blogger;". Ο ίδιος είχε blog, όπως και μερικοί ακόμα ανάμεσα τους. "Όχι", του απαντάω. Ο τύπος χαμογέλασε. "Πως και έτσι;", έκανε και συνέχισε: "Είσαι από εκείνα τα άτομα που θα είχαν blog, φαίνεσαι τέτοιος τύπος". Γέλασα και απάντησα: "Έ, δεν έχει τύχει ως τώρα".

Το σκέφτηκα πάντως.

Πρέπει να έχουν περάσει έξι-εφτά χρόνια από τότε. Θυμάμαι, στο μεταξύ, τον εαυτό μου να ξεφυλλίζει κάποια άρθρα στις εφημερίδες των καιρών (βρισκόμαστε στο έτος 2007), γύρω από το blogging, την αυξανόμενη τάση μιας μερίδας κόσμου να δημιουργεί τα δικά του site-αποτυπώματα της προσωπικής του διαδρομής, σα διαδικτυακά ημερολόγια ή ενδεχομένως εξατομικευμένες εφημερίδες, μέσω των οποίων μπορούσε να μοιραστεί τις ιδέες και τις σκέψεις του, υπό τη μορφή κειμένων. Διάβαζα πως ορισμένα blogs στο εξωτερικό είχαν μάλιστα αποκτήσει σημαντική δύναμη επιρροής, ασκώντας επίδραση στα πολιτικά τεκταινόμενα και τις κοινωνικές εξελίξεις. Για  δες.

Το ίντερνετ παρείχε στον κόσμο μια δύναμη έκφρασης και επικοινωνίας, η έκταση της οποίας υπήρξε πρωτοφανής για τα ανθρώπινα δεδομένα - ακόμα δεν έχουμε συνειδητοποιήσει σε τι καιρούς ζούμε, μα θα γράφουν για την εποχή αυτή οι ιστορικοί του μέλλοντος, τονίζοντας πως συνιστά μια εποχή-ορόσημο. Τώρα πια μπορούσε να μιλήσει ο καθένας, να μοιραστεί την άποψη του με τον κόσμο, το ανώνυμο μέχρι τότε πλήθος της μαζικής κοινωνίας αποκτούσε τη δυνατότητα να έρθει σε επαφή, δια του γραπτού λόγου του, σε μια κλίμακα πέρα από όρια και περιορισμούς. Και το blogging, δίνοντας έμφαση στην προσωπική έκφραση και τον ελεύθερο γραπτό λόγο, αντανακλούσε εκείνη ακριβώς τη τάση αναζήτησης του κόσμου - των πάντων, όχι μόνο όσων είχαν τη δυνατότητα ως τότε να εκφράζονται δημόσια, μέσω των ΜΜΕ.

Πίσω από τα κείμενα των bloggers διαφαινόταν, εν σπέρματι, η αναδυόμενη, συμμετοχική κοινωνία του μέλλοντος. Και αν κάθε μεμονωμένο κείμενο υπήρξε απλά μία σπίθα, το σύνολο τους μετατρεπόταν σε φωτιά, ο λόγος τους πύρινος, ζωντανός. Γινόταν έκφραση του ενεργητικού πολίτη της νέας κοινωνίας της πληροφορίας και του "Παγκοσμίου Χωριού", σε αντιδιαστολή προς την μόνιμη παθητικοποίηση της πλειοψηφίας.

Τουλάχιστον αυτή ήταν η μία όψη του νομίσματος.

Η Φωλιά του Κούνελου



Δύο περίπου χρόνια μετά από τη συνάντηση που σας περιέγραψα, έχοντας ήδη ασκήσει τις διαδραστικές μου τάσεις σε διάφορα site και fora, γνωρίζοντας κόσμο μέσω διαδικτύου και συνειδητοποιώντας πως το ίντερνετ μπορεί να σε φέρει πιο κοντά στους άλλους (αρκεί να το χειριστείς κατάλληλα), αποφάσισα τελικά να σκάψω ένα διαδικτυακό λαγούμι, να το πλουμίσω με ψηφιακά έπιπλα και κάδρα, να βάλω μουσική να παίζει και έναν ατμοσφαιρικό, ταξιδιάρικο φωτισμό.

Κάπως έτσι γεννήθηκε η Κουνελοχώρα. Ήμουν και γω ένας blogger λοιπόν.

Τι θα έγραφα; Με ποιά αντικείμενα θα καταπιανόμουν; Ποιά θα υπήρξε η θεματική του blog, ποιό το στυλ του; Δεν είχα ιδέα, απλά ξεκίνησα να γράφω ό,τι μου ερχόταν στο κεφάλι. Αυτή υπήρξε η δική μου χώρα του "Κάνε ό,τι Επιθυμείς", στην οποία ρέει το γάλα και το μέλι, τα δελφίνια βόσκουν και οι αγελάδες τσαλαβουτούν μες στα νερά. Και, όπως έγραφα στο εισαγωγικό, πρώτο κείμενο του blog (κλικ), οι πιγκουίνοι κάνουν ηλιοθεραπεία και τα κουνέλια είναι άγρια, φονικά.

Κι εγώ υπήρξα το Φονικό Κουνέλι, επίγονος, μακρινός ξάδερφος και ένας μικρός φόρος τιμής στους δάσκαλους Monty Python. Και αυτή εδώ ήταν η Κουνελοφωλιά μου.

Πέρασαν τα χρόνια, και σε δυο περίπου μήνες η Κουνελοχώρα συμπληρώνει τέσσερα χρόνια ζωής. Και αν με ρωτούσατε σήμερα "ποιό το θέμα του blog σου, σε τι κατηγορία υπάγεται;", ανάθεμα και αν ήξερα να σας απαντήσω.

Έχει τύχει να δω λίστες με blogs εδώ κι εκεί, και λίγο πολύ τα περισσότερα ανήκουν κάπου. Άλλα είναι blogs ειδησεογραφίας. Άλλα ασχολούνται με αθλητικά, άλλα με "κοσμικά" νέα. Υπάρχουν τα πολιτικά blogs, και στην αντίπερα όχθη τα προσωπικά, στυλ ημερολογίου και καταγραφής προσωπικών σκέψεων, blogs. Υπάρχουν μουσικά blogs, καλλιτεχνικά, λογοτεχνικά, μα και blogs εξειδικευμένα, άλλα με θέμα τους το χιούμορ, άλλα σοβαρά, άλλα "ποιοτικά" και άλλα της κακιάς ώρας, ενώ θα βρείτε (ασφαλώς) και blogs με τσόντες.

Η Κουνελοχώρα δεν ανήκει πουθενά συγκεκριμένα, εδώ δεν υπάρχει ενιαία θεματική ή κεντρικό πλαίσιο αναφοράς. Στο κάτω κάτω, δεν είναι παρά η προσωπική φωλιά μου, πλουμισμένη, όπως έγραψα, με πλήθος από ψηφιακά πράγματα, έπιπλα, κάδρα, ήχους, χρώματα, χαλιά και μουσικές. Είναι όλα εκείνα που θα βλέπατε σε ένα φανταστικό, ίσως σουρεαλιστικό, λαγούμι, η επίπλωση του οποίου αντανακλά τις προσωπικές μου επιθυμίες και αναζητήσεις. Όπως ο ταξιδιώτης κρεμάει στον τοίχο τα αναμνηστικά από το ταξίδι που έκανε, έτσι και εδώ θα βρείτε τα δικά μου αναμνηστικά, υπό τη μορφή εικόνων, ήχων, λέξεων και αντικειμένων.

Και το λαγούμι αυτό έχει πολλές πόρτες και παράθυρα, που συχνά οδηγούν σε κρυφούς διαδρόμους κι άλλες πόρτες με τη σειρά τους. Έπρεπε να γνώριζε η Αλίκη, ακολουθώντας το κουνέλι, πως κινδυνεύει να χαθεί, μα την έφαγε η περιέργεια.

Η Κουνελοχώρα δεν είναι blog-ημερολόγιο, μα στα ενδότερα της θα βρείτε ουκ ολίγα κείμενα προσωπικής μου έκφρασης, απομεινάρια μιας νύχτας ή ημερών ανήσυχων, καταχωνιασμένα στα λαγούμια. Είναι τότε που ο γραπτός λόγος παρέχει το κλειδί εκείνο με το οποίο ανοίγεις τη φυλακή του νου και ξεχύνονται από μέσα σου οι σκέψεις. Τα περισσότερα από αυτά τα κείμενα δεν υπήρξαν προσχεδιασμένα, δεν πήραν καιρό για να γραφτούν, και ως τούτου ανήκουν στα πλέον αυθόρμητα του blog. Αυτή είναι η προσωπική και συνάμα, η καθαρτική του διάσταση.

Η Κουνελοχώρα δεν είναι blog που ασχολείται με την ειδησεογραφία και τις εξελίξεις, συχνά μάλιστα βρίσκεται στον αντίποδα τους, θέλοντας να ξεφύγει από το ατελείωτο παρόν της επικαιρότητας - ωστόσο κατά καιρούς καταφεύγω σε σχολιασμό όσων συμβαίνουν γύρω μου, ενώ η κριτική διάθεση (ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής) είναι διάχυτη ακόμα και σε κείμενα που δε φαντάζουν "πολιτικά"  - εκ πρώτης όψεως, τουλάχιστον. Το παρόν κείμενο, που τώρα διαβάζετε για παράδειγμα, είναι ένα εξ' αυτών, ακόμα και αν δε του φαίνεται με μια γρήγορη ματιά. Η κριτική διάσταση συνιστά ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του παρόντος blog, ακόμα και όταν παρουσιάζεται έμμεσα, πλάγια, μεταμφιεσμένη σε κάτι άλλο.

Τα αφιερώματα και οι παρουσιάσεις συνιστούν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι όσων γράφω: Είναι οι φάσεις που η φωλιά μου ντύνεται στα επίσημα της ρούχα και ανοίγει τις πόρτες της στον κόσμο, αλλά και τα κείμενα που - παραδοσιακά - μαζεύουν τους περισσότερους νέους επισκέπτες στο λημέρι μου. Ξεκινώντας από το αφιέρωμα στο Gothic (κλικ), το πρώτο χρονολογικά από τα μεγάλης έκτασης αφιερώματα μας, βλέποντας τότε την ανταπόκριση του κόσμου και την πέραση που είχε το κείμενο (εντός και εκτός blogs), συνειδητοποίησα την ευχαρίστηση που μου παρέχει το μοίρασμα όσων γνωρίζω και μαθαίνω, με τον κόσμο. Μα και η απόλαυση που βίωνα ο ίδιος, ενώ καταπιανόμουν, ερευνούσα και εντρυφούσα σε θέματα και αντικείμενα που αγαπώ και μ' ενδιαφέρουν. Τι καλύτερο να ζητήσει κάποιος από το διαδίκτυο;

Το μοίρασμα. Aυτό ήταν. Μαζί με την έκφραση, συνιστούν τους δύο βασικούς πόλους γύρω από τους οποίους περιστρέφεται ετούτη η διαδικτυακή σφαίρα, η φωλιά μου, το Α και το Ω, και οι κυρίαρχοι λόγοι που γράφω, τέσσερα χρόνια τώρα, και συνεχίζω να το κάνω.

Εάν κατέγραφα μόνο τις σκέψεις μου, κάποια στιγμή ίσως να βαριόμουν, να το άφηνα - περνάς φάσεις στη ζωή σου, και το γράψιμο ενίοτε είναι μία από αυτές. Εάν, πάλι, παρουσίαζα αποκλειστικά κείμενα που απευθύνονται προς τα έξω, όπως τα αφιερώματα για παράδειγμα, πιθανό να κουραζόμουν και να το άφηνα. Δε σας κρύβω πως ο χρόνος και ο κόπος που έχω επενδύσει για αρκετά από αυτά τα πελώρια κείμενα κατά καιρούς είναι μεγάλος - και τον περισσότερο καιρό, κατά τη διάρκεια του ελεύθερου μου χρόνου, προτιμώ απλά να κάνω άλλα πράγματα. Να διαβάσω ένα βιβλίο, να κάνω μια βόλτα, να δω μια ταινία. Όχι πάντως να κάθομαι μπροστά στον υπολογιστή με τις ώρες (κάτι που κάνω ούτως ή άλλως στη δουλειά), να μελετώ και να γράφω, να γράφω συνεχώς. Πιστέψτε με, μπορεί να γίνει εξαντλητικό και ενίοτε μου αποσπά μέρες και μέρες.

Γίνεται χειρότερο όταν παρατηρώ πως υπάρχουν άφθονα site και blogs, γνωστά και με υψηλά ποσοστά επισκεψιμότητας, τα οποία προβαίνουν σε αφιερώματα και παρουσιάσεις της κακιάς ώρας. Τα διαβάζεις και ενοχλείσαι από την ολική έλλειψη αισθητικής, την ανικανότητα να κάνουν μια παρουσίαση της προκοπής, έχοντας κάποιο ενδιαφέρον. Μα ο κόσμος συρρέει. Τότε σε πιάνει το παράπονο - μα ταυτόχρονα πεισμώνεις και θες να γίνεις ακόμα καλύτερος.

Διότι, βλέπετε, η ικανοποίηση που μου παρέχουν πολλά από αυτά τα κείμενα, ο εμπλουτισμός που νιώθω έπειτα από τόση μελέτη κι έρευνα, μα πάνω απ' όλα η χαρά να βλέπω πως υπάρχει κόσμος που ανταποκρίνεται σε αυτά, που τα ανακάλυψε, τα διαβάζει και τα απολαμβάνει (συχνά σε ανύποπτες φάσεις, μπορεί και χρόνια έπειτα από τη στιγμή που τα έγραψα), η αίσθηση πως μοιράστηκα με τόσους άλλους κάτι που μ' ενδιαφέρει και αγαπώ... Αλλά και εκείνη η εγωιστική, μα βαθύτατα ικανοποιητική σκέψη, πως τα αφιερώματα και οι παρουσιάσεις μου ανήκουν στα πληρέστερα που μπορεί να βρει κάποιος από όλα τα εγχώρια site του διαδικτύου, και πως αργά ή γρήγορα, αυτό θα γίνει φανερό, τουλάχιστον για όσους ενδιαφερθούν να ψάξουν... Και, πάνω απ' όλα, εκείνες οι καλές κουβέντες που ακούω, από αυτή τη συγκεκριμένη μερίδα του κόσμου...

Ναι, η ικανοποίηση που μου παρέχουν αυτές οι σκέψεις συγκρίνεται με λίγα πράγματα.

Blogs, Blogs, Blogs



Και επιστρέφω τώρα σε αυτά που έγραφα αρχικά. Εν έτει 2014, τι θα μπορούσαμε να πούμε για το blogging στο διαδίκτυο; Συνιστά εκείνη την γνήσια, εναλλακτική μορφή έκφρασης, στη βάση της οποίας ξεκίνησε; Το προσωπικό αποτύπωμα εκείνου που βγαίνει από το ατομικιστικό καβούκι του και ενώνει τη φωνή του με τον κόσμο; Μια ματιά στη συμμετοχική κοινωνία του μέλλοντος;

Mπα. Τις περισσότερες φορές είναι απλά επιφάνεια και σαβούρα. Το ίντερνετ έδωσε τη δυνατότητα έκφρασης στον καθένα, μα ο καθένας δεν έχει απαραίτητα κάτι καλό να πει. Πολλά ειδησεογραφικά blogs καταντούν συχνά ένας ατελείωτος συρφετός από trash κουτσομπολιά και ειδήσεις της κακιάς ώρας, εμπλεκόμενα στο ίδιο γελοίο παιχνίδι της υψηλής επισκεψιμότητας και των μεγάλων αριθμών - και ως γνωστόν οι μάζες δε γυρεύουν ποιότητα, μόνο απόδραση και φτηνές ειδήσεις. Οι διαφημίσεις ποικίλου τύπου δε χάνουν φυσικά την ευκαιρία και κάνουν την εκνευριστική εμφάνιση τους, και όσο περνάει ο καιρός πληθαίνουν.

Blogs χιουμοριστικού χαρακτήρα (κάποια εκ των οποίων έγιναν πολύ "μοδάτα") καταφεύγουν συχνά σε στερεότυπα που έθεσαν τα ίδια, αναπαράγοντας έναν χοντροκομμένο λόγο χωρίς αισθητική και με αμφίβολη ικανότητα γνήσιας σάτιρας, έναν λόγο αρεστό στα πλήθη. Blogs δημιουργικού τύπου συχνά δεν έχουν τίποτα δημιουργικό να πουν, ενώ άλλα, με θεματολογία καλλιτεχνική (μουσική, κινηματογράφος, κλπ), περιορίζονται στο να αντιγράφουν το ένα το άλλο, και όλα μαζί τη wikipedia. Όχι, φίλε μου, το να γράφεις τρεις παραγράφους ξερού, άψυχου κειμένου και να το συνοδεύεις με τρία βίντεο που κόλλησες από το Youtube, δεν αρκεί για να καταστήσει το κείμενο σου παρουσίαση της προκοπής.

Στον αντίποδα, άλλοι γράφουν μην έχοντας επίγνωση πως βρίσκονται εντός ενός δημοσίου χώρου: Ό,τι βάζεις εδώ μένει, κόσμος μπορεί να σε διαβάσει, γιατί λοιπόν γεμίζεις την οθόνη μας (δεν είναι δική σου ή δική μου, είναι δική μας) με τόση ανουσιότητα, με τόσες μαλακίες; Το ίντερνετ μπορούσε να συνιστά δημόσια αγορά, όχι δημόσιο αυνανιστήριο. Ο κυριολεκτικός αυνανισμός είναι κάτι θετικό. Ο άλλος όμως, εκείνος που μετουσιώνει την εξασθενημένη καύλα του (γιατί είναι εξασθενημένη η καύλα που καταλήγει έτσι) σε κείμενα, "άποψη" και "ειδήσεις" τελευταίας διαλογής, αυτός είναι κάτι άλλο. Είχαμε παλιά να λέμε για τη συσσώρευση της ανουσιότητας στην τηλεόραση, τώρα τη βλέπουμε και στο διαδίκτυο.

Αναμενόμενο, βέβαια. Το ίντερνετ αντανακλά περισσότερο από οτιδήποτε τις τάσεις, τις προτιμήσεις και την παιδεία του κόσμου. Και εδώ τουλάχιστον είναι επιλογή σου αν θα αποθεώσεις το Τίποτα, αν θα ασχοληθείς, εν τέλει, με την ομαδική βλακεία, ή όχι. Είναι στο χέρι σου. Αυτό δεν αναιρεί όμως πως είναι μεγάλη σε αριθμό και συσσωρεύεται διαρκώς. Πρόσεξε μην εκραγεί στο κεφάλι σου κάποια στιγμή.

Για άλλους πάλι το Blogging συνιστά κάτι σαν το Ιερό Τάγμα της Ενωμένης Αδερφότητας των Συναδέλφων Bloggers-Αναγνωστών Μου. Μια κλειστή σέχτα, απευθυνόμενη μοναχά σε όσους είναι bloggers οι ίδιοι και οι οποίοι τυχαίνει να είναι και αναγνώστες μας - μα και εμείς δικοί τους, καθώς αυτός είναι ο "άγραφος κανόνας" αυτών των blogs: σε διαβάζω, με διαβάζεις, ακόμα και αν δε βρίσκω κάτι απαραίτητα ενδιαφέρον σε σένα. Για ορισμένο κόσμο το blogging είναι αυτό ακριβώς: Μια ατελείωτη δημόσια σχέση.

Κι όμως, η μεγαλύτερη προσωπική χαρά μου ερχόταν πάντα όταν μάθαινα πως διάβασαν και ενδιαφέρθηκαν για τα κείμενα μου, όχι οι φίλοι, όχι οι γνωστοί, όχι οι bloggers, μα κόσμος άλλος, κόσμος ανώνυμος. Όποτε έβλεπα links και παραπομπές για το λημέρι μου σε πλήθος άλλων site και fora, όταν μάθαινα πως υπήρξαν πολλά άτομα τα οποία δεν γνωρίζω, που ενδιαφέρθηκαν για όσα είχα γράψει, όταν ερχόμουν σε επαφή μαζί τους.

Ε λοιπόν, αν συνεχίζω να γράφω, έχω πάντα κατά νου εκείνη ακριβώς την κατηγορία του κόσμου: όλους όσους θα αναζητήσουν στο διαδίκτυο, όχι μόνο μια γρήγορη, φτηνή ψυχαγωγία, ή μια μορφή απόδρασης, μα κάτι περισσότερο ουσιώδες. Πραγματικά απολαμβάνω να μοιράζομαι μαζί με αυτόν τον κόσμο όσα αγαπώ και μ' ενδιαφέρουν. Όσο βλέπω θετικό feedback λοιπόν, θα συνεχίζω. Στο μοίρασμα και την αλληλεπίδραση με αυτή τη μερίδα κόσμου, εκεί βρίσκεται όλο το νόημα.

Και αν υπάρχει πλήθος από ιστολόγια αμφίβολης αξίας και ποιότητας, η αρχική εκείνη σπίθα από τη λάμψη της οποίας ξεπήδησε όλο εκείνο το αρχικό, εναλλακτικό στυλ του blogging, δεν έχει σβήσει ασφαλώς - και ούτε πρόκειται. Συναντάει κανείς όμορφα Blogs εκεί έξω (ή πιο σωστά, "εδώ μέσα"), καλοφτιαγμένα, δημιουργικά, πλήρους αισθητικής και άποψης. Και οι δημιουργοί τους προσπαθούν να δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους, μοιράζοντας μαζί μας γνώσεις, λέξεις, εικόνες και ιδέες. Είμαι χαρούμενος που έτυχε να ανακαλύψω ορισμένα τέτοια στα χρόνια που πέρασαν, κάποιοι από σας πιθανό να διαβάζετε τώρα αυτήν εδώ την ανάρτηση, μα ξέρω πως υπάρχουν άφθονα που δεν έχω ανακαλύψει ακόμα. Όπως είναι φυσικό και αυτονόητο, δεν ανήκουν στην πλειοψηφία, μα υπάρχουν, και χαίρομαι πολύ γι' αυτό.

Κάπως έτσι δικαιώνεται εκείνο το αρχικό, καινοτόμο πνεύμα που χαρακτήριζε τα Blogs στο ξεκίνημα τους: είναι μια μικρή ματιά σε έναν ελεύθερο, ατίθασο κόσμο, πέρα από υλικά κέρδη, στον οποίο η γνώση δε συνιστά ιδιοκτησία μα μοιράζεται, η αισθητική δεν ανήκει μόνο στα μουσεία μα και στην καθημερινότητα μας, και ο προσωπικός λόγος μπορεί να μετατραπεί σε εργαλείο βαθιάς έκφρασης και εξέγερσης (ατομικής και κοινωνικής) - να γίνει καθαρτικός. Σπάζοντας τη μοναξιά μας, ξεπερνώντας τα ατομικά μας σύνορα, ερχόμενοι σε επαφή (για του λόγου, της σκέψης και της γνώσης) μεταξύ μας, κάνουμε ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση...

Ποιά είναι αυτή η κατεύθυνση, με ρωτάτε; Δε θα απαντήσω, ίσως δε γνωρίζω να σας πω.

Ίσως βέβαια, από την άλλη, η απάντηση να είναι γνωστή σε όλους μας, μα να μην έχουμε βρει ακόμα τα κατάλληλα λόγια να την εκφράσουμε. Οι bloggers ενίοτε παίζουμε με τις λέξεις, μα κάποιες λέξεις είναι μεγαλύτερες από μας.


Και συνεχίζουμε...