8 Σεπτεμβρίου 2009

They Come Out When It's Dark - Ένα Αφιέρωμα στο Gothic {Part II}

~



(John Henry Fuseli - The Nightmare)


The World Changing...

Ο καιρός πέρασε. Οι αιώνες διαδέχτηκαν ο ένας τον άλλο. Η επιστήμη, θεμελιωμένη απο τον μηχανιστικό δυισμό του Καρτέσιου και οπλισμένη απο τον ενθουσιασμό του Μπέικον είχε κυρήξει τη θέληση της να "κυριαρχήσει ο άνθρωπος στη φύση". Απο την άλλη πλευρά, οι θρησκευτικοί πόλεμοι στην Ευρώπη έφτασαν στο αποκορύφωμα τους με τον Τριακονταετή Πόλεμο. Η νέα επιστημονική μέθοδος απο τη μία, η θρησκευτική μισαλλοδοξία απο την άλλη, για άλλη μια φορά ο άνθρωπος έδειχνε το αντιφατικό του πρόσωπο.

Το αποκορύφωμα όμως των αντιφάσεων έμελε να είναι το πέρασμα απο τον 18ο στον 19ο αιώνα. Με γέφυρα το σημαδιακό έτος 1789. Η Γαλλική Επανάσταση υπήρξε ο καταλύτης εκείνος που κυριολεκτικά άλλαξε το πρόσωπο του κόσμου, και συνιστά προοίμιο της εποχής που ζούμε. Κυριολεκτικά, όλη η σύγχρονη ιστορία δικαιωματικά αρχίζει απο κει. Ένας κόσμος κατέρρευσε οριστικά (μια πορεία σταδιακή ασφαλώς, που απλά τότε έφτασε στο αποκορύφωμα της) και ένας άλλος πήρε τη θέση του. Η Γαλλική Επανάσταση στιγμάτισε τον τρόπο σκέψης του ανθρώπου: τίποτα δε θα πρεπε να θεωρείται θεμελιωμένο και σταθερό μια για πάντα, τα πάντα είναι δυνατόν να υπόκεινται σε αμφισβήτηση.




(Delacroix - Liberty Leading the People)



Το ένα γεγονός υπήρξε η κοινωνική επανάσταση. Το άλλο ήταν η βιομηχανική επανάσταση. Ανεξάρτητα του κατά πόσο υπήρξε ένα γεγονός που συνέβη σταδιακά και όχι μια απότομη μετάβαση, η ουσία είναι πως η είσοδος της Μηχανής είχε μεταβάλλει μια για πάντα τη ζωή του ανθρώπου. Απο τη μία είχαμε την αισιοδοξία και τις υποσχέσεις ενός καλύτερου μέλλοντος. Απο την άλλη τον φόβο εξανδραποδισμού του ανθρώπου στη Μηχανή. Τον στείρο ορθολογισμό, την τεχνοκρατία, την εγκατάλειψη του συναισθήματος. Ποτέ άλλοτε δεν είχε νιώσει ο άνθρωπος τόσο δυνατός, τόσο υπεύθυνος για την χάραξη της μοίρας του, και ταυτόχρονα τόσο ασήμαντος μπροστά σε δυνάμεις πολύ ισχυρότερες απο τον ίδιο.








Σε αυτό το κλίμα γεννήθηκε ο Ρομαντισμός. Ένα κίνημα ιδεών, μια νέα μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης, μια ατομική αντίδραση στην επικράτηση της στείρας λογικής, μια εξέγερση των συναισθημάτων. Σα τη νύχτα που διαδέχεται τη μέρα, ο ρομαντισμός ξεπετάχτηκε σαν λάβα απο το ηφαίστειο του διαφωτισμού. Οι ρομαντικοί ήταν επαναστάτες, με τον δικό τους προσωπικό όμως τρόπο. Εμπνέονταν απο τις εξεγέρσεις των λαών, τις ιδέες της απελευθέρωσης, καθώς και απο την ανάδειξη των ανερχόμενων εθνών-κρατών.





(Theodore Gericault - The Raft of the Medusa)


Η Φύση επέστρεψε θριαμβευτικά στο προσκήνιο, όχι όμως ως αντικείμενο επιστημονικής μελέτης όπως την εννοούσε ο Διαφωτισμός. Η Φύση πλέον αποτελούσε το Μεγάλο, το Υψηλό, ο πρωταγωνιστής. Τα αισθήματα θαυμασμού όμως συχνά εναλλάσονταν με αισθήματα τρόμου. Όσο όμορφη ήταν η φύση, άλλο τόσο τρομακτική ήταν. Το Φως και το Σκοτάδι συνυπήρχαν μέσα της και ο άνθρωπος δε μπορούσε παρά να αφεθεί στο δέος που του προκαλούσε.

(τα έργα κάτω είναι των J.M.W. Turner και Gaspar David Friedrich)









The Marriage of Heaven and Hell



Η χρονιά είναι 1774 και ο Johann Wolfgang von Goethe δημοσιεύει το μυθιστόρημα του "Τα Πάθη του Νεαρού Βέρθερου". Ο ήρωας του μυθιστορήματος είναι ένας ιδεαλιστής νεαρός που πηγαίνει κόντρα στις συμβατικότητες της εποχής του και εξέγειρεται απέναντι στην κυρίαρχη λογική της εποχής. Ο νεαρός αυτός γνωρίζει μια κοπέλα, τη Λόττε, η οποία ωστόσο είναι δεσμευμένη με άλλον. Ο παράφορος του έρωτας γι' αυτήν δεν έχει ευτυχή κατάληξη. Ο μυθιστορηματικός ήρωας Βέρθερος αυτοκτονεί και εγκαινιάζει με τον θάνατο του μια τεράστια σειρά απο μιμητές στην πραγματική ζωή. Ο κόσμος δε θα ήταν ποτέ ξανά ο ίδιος.






Η Γερμανία υπήρξε κοιτίδα του κινήματος του ρομαντισμού, το οποίο στη συνέχεια εξαπλώθηκε στις υπόλοιπες ευρωπαικές χώρες. Είχαμε λοιπόν τους γερμανούς φιλοσόφους Fichte και Schelling, την ποίηση του Friedrich Holderlin, τους Novalis και Ludwig Tieck. Στην Αγγλία ξεχωρίζει ο George Byron, γνωστός και απο την ανάμιξη του στην ελληνική επανάσταση, ο William Wordsworth, o Samuel Taylor Coleridge και το επικό του ποίημα "The Rime Of The Ancient Mariner"... Να αναφέρουμε επίσης τον σκοτεινό ρομαντικό Herman Melville και το έργο του "Moby Dick"... Στη Γαλλία το κίνημα συνδέθηκε με μορφές όπως ο Chateaubriand και ο Βίκτωρ Ουγκώ, του οποίου "Οι 'Αθλιοι" υπήρξαν η επιτομή του ρομαντικού μυθιστορήματος.

Στους "'Αθλιους", ή στην "Παναγία των Παρισίων", ο Ουγκώ μας παρουσιάζει μορφές που διέφεραν απο τις χαρακτηριστικές φιγούρες ηρώων. Δεν ήταν απαραίτητα όμορφοι, ούτε απαραίτητα ηρωικοί. Ο Κουασιμόδος υπήρξε μια γκροτέσκα φιγούρα, που παρέπεμπε στα τέρατα των μεγάλων καθεδρικών, ή σε ορισμένες μορφές στα έργα του Σαίξπηρ. Κι όμως, υπήρχε μια εσωτερική ομορφιά στον νέο αυτό τύπο ήρωα, που τον έκανε να ξεχωρίζει απο οτιδήποτε είχε παρουσιαστεί ως τότε. Ο ρομαντισμός αναζητούσε την ομορφιά σε μέρη απρόσιτα ως τότε, σε μέρη σκοτεινά και μυστικά. Το Άσχημο δεν εμφανιζόταν απλά ως το αναγκαίο συμπληρωματικό του Όμορφου, έτσι ώστε να καταδεικνύονται οι αντιθέσεις τους, όπως γινόταν στον Μεσαίωνα. Το όμορφο και το άσχημο παρουσιάζονταν πλέον να συμπλέκονται μεταξύ τους, να ενώνονται το ένα με το άλλο, σε έναν νεφελώδη δεσμό όπου δε ξεχώριζες που σταματάει η μία πλευρά και που ξεκινάει η άλλη... Η Κόλαση και ο Παράδεισος είχαν γίνει ένα.






Ο Μεσαίωνας επανήλθε στο προσκήνιο ως πηγή έμπνευσης. Ο θαυμασμός για τους μεγάλους καθεδρικούς ναούς είχε ήδη προκαλέσει μια επαναβίωση της γοτθικής αρχιτεκτονικής. Τα κάστρα, τα ερείπια, τα κειμήλια αλλότινων καιρών, τα παλιά "στοιχειωμένα" σπίτια, οι παλιές ιστορίες με τους ιππότες και τις κυράδες τους, μακρινοί και εξωτικοί πολιτισμοί, όλα ανακαλύπτονταν εκ νέου. To παρελθόν γραφόταν για άλλη μια φορά, με μια πένα που δεν έδινε τόση σημασία στην ακριβή ιστορική πραγματικότητα όσο στην κυρίαρχη αίσθηση που σου άφηνε. Θα μπορούσαμε να πούμε πως ο "μεσαιώνας" όπως τον έχουμε σήμερα στο νου μας, ως "εκείνη η ηρωική εποχή με τους τροβαδούρους, τους πολεμιστές, τα κάστρα, τις πριγκίπισες και τα τέρατα" είναι περισσότερο η φαντασίωση του μεσαίωνα όπως εκείνη αναβίωσε και αναδιαμορφώθηκε την περίοδο του ρομαντισμού, παρά ο μεσαίωνας όπως υπήρξε πραγματικά...




(Francesco Hayez - The Kiss)



Εδώ φυσικά ανήκει και η εμβάθυνση στους μύθους και τους θρύλους, το folklore, που καθιερώθηκε την περίοδο του ρομαντισμού. Σε λαούς με συγχυσμένη ως τότε εθνική ταυτότητα, όπως στους διασκορπισμένους σε κρατίδια γερμανικούς λαούς, η αναβίωση της μυθολογίας και η ένωση των λαικών δοξασιών σε ένα ενιαίο σύνολο συνέβαλε στην αίσθηση οτι ανήκουν όλοι στο ίδιο κοινωνικό πλαίσιο. Τα Παραμύθια των Αδερφών Γκριμ για παράδειγμα δεν είναι απλά μια συγκέντρωση όμορφων ιστοριών για παιδιά. Πολλά απο αυτά είναι ιδιαίτερα βίαια και σκοτεινά, ενώ βρίθουν απο συμβολισμούς και φιγούρες-αρχέτυπα (η Γριά, ο Πατέρας Βασιλιάς, η Μάγισσα, οι Νάνοι, κλπ). Οι θρύλοι για τον "χαμένο μεσαίωνα", τον βασιλιά Αρθούρο και τους ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης, τα πλάσματα των μύθων του βορρά όπως τα ξωτικά και τα τρολ, η αναβίωση των παγανιστικών αντιλήψεων και της βορειοευρωπαικής μυθολογίας, ή και η δημιουργία νέων έργων, εμπευσμένων απο αυτή (όπως το έπος της Kalevala) ανήκουν όλα στο ίδιο πλαίσιο...


Deep Within The Realm of the Shadow




Το πρώτο μυθιστόρημα που μπορούμε να πούμε πως είναι κατεξοχήν "γοτθικό" είναι "Το Κάστρο του Οτράντο" του Horace Walpole, που γράφτηκε πριν ακόμα καθιερωθεί το κίνημα του ρομαντισμού (και πριν γράψει ο Γκαίτε τον Βέρθερο), πίσω στα 1764. Απο τα σημαντικότερα έργα γοτθικού τρόμου πριν την έλευση του 19ου αιώνα υπήρξε και "Ο Μοναχός" του Matthew Gregory Lewis. Φτάνοντας πλέον στην καρδιά του ρομαντισμού, η μορφή του λόρδου Byron ενέπνευσε τον σχηματισμό του "βυρωνικού ήρωα", που αποτέλεσε και το κλασικό πρότυπο του ήρωα των γοτθικών ιστοριών.




Η κορύφωση του γοτθικού ρομαντισμού φτάνει όμως όχι με τον βυρωνικό ήρωα, αλλά με τον σχηματισμό των αντιπάλων του. Σε μια εποχή που το Κακό ξαφνικά φαντάζει περισσότερο γοητευτικό απο το καλό, κάνουν την εμφάνιση τους τα πλάσματα που έμελε να καθορίσουν απο κει και στο εξής τον πυρήνα του γοτθικού στυλ. Στα 1818 η Mary Shelley γράφει το "Frankenstein" και έναν χρόνο μετά ο John William Polidori αφήνει τη δική του μαύρη σφραγίδα με το "The Vampyre"...

Στο μεταξύ, ο συγγραφέας του "Βέρθερου" Γκαίτε είχε εγκαταλείψει το ρομαντικό κίνημα. Με τον "Faust" ωστόσο παραχωρεί ένα απο τα μεγαλύτερα έργα όλων των εποχών. Θα σταθώ σε δύο μόνο στοιχεία. Το ένα είναι η φιγούρα του Μεφιστοφελή. Ένας διάβολος με ανθρώπινη μορφή (αν και στην αρχή παρουσιάζεται ως σκύλος της κόλασης), γοητευτικός και πονηρός, και κυρίως, ανθρώπινος. Συγγραφείς όπως ο Ντοστογιέφσκυ ή ο Τόμαν Μαν στο μέλλον θα ακολουθούσαν το ίδιο παράδειγμα. Το δεύτερο είναι η περιγραφή της Νύχτας της Βαλπούργης. Βγαλμένη απο το σκοτεινό υποσυνείδητο του γερμανικού λαού, οι σκηνές των δαιμόνων, των τεράτων και των μαγισσών ανήκουν στις κορυφαίες - και πιο γοτθικές - αναμφίβολα στιγμές του βιβλίου...








(Luis Falero - Walpurgis Night)



Άξιο αναφοράς εδώ είναι και το έργο του Washington Irving "The Legend Of Sleepy Hollow", o γνωστός (απο την ταινία κυρίως) σε όλους μας "Ακέφαλος Καβαλάρης"...








Ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα, λέει το περίφημο έργο του Francisco Goya, του μεγάλου αυτού ζωγράφου της εποχής του ρομαντισμού. Ο άνθρωπος είχε αφήσει πίσω του πια τα φώτα του Διαφωτισμού και έστρεφε το βλέμμα του βαθιά μες στο σκοτάδι. Το έργο του Goya είναι συχνά εφιαλτικό, παρανοικό, αλλά και βαθύτατα κριτικό απέναντι στην εποχή του. Εξίσου σκοτεινά υπήρξαν τα οράματα του William Blake, που αντλούσε την έμπνευση του απο τον Δάντη και τον John Milton. Ποιητής, ζωγράφος, οραματιστής, με το κλασικό του έργο "The Marriage of Heaven and Hell" προσέδωσε στην εποχή του το κυριότερο της χαρακτηριστικό. Δεν είχε πια σημασία το "καλό" ή το "κακό", αλλά ο συνδυασμός τους, ο οποίος διέπει τα πάντα...

(τα έργα κάτω των Goya και William Blake)











Το Τέρας, και η γοητεία του, είναι το σκοτεινό όραμα του 19ου αιώνα. Ο 20ος αιώνας έμελε να βγάλει το τέρας απο τη σκοτεινή φαντασία και να το κάνει ιστορική πραγματικότητα...



The Victorian Age


Σταδιακά μπαίνουμε στην βικτωριανή εποχή. Η γοτθική λογοτεχνία έχει πια καθιερωθεί, με πολλούς συγγραφείς να καταθέτουν το δικό τους πετραδάκι στην ανέγερση του μεγάλου γοτθικού οικοδομήματος - με τις αψίδες και τα στενόμακρα παράθυρα του. Σε περίοπτη θέση (και πάντα στις σκιές) του μεγάλου αυτού ναού δεσπόζει μια απο τις σπουδαιότερες φιγούρες στον χώρο της λογοτεχνίας. Ο λόγος για τον Edgar Allan Poe, στα έργα του οποίου η γοτθική τέχνη βρήκε τον βασικότερο της ίσως εκπρόσωπο.






Μικρες στην πλειοψηφία τους ιστορίες και ποιήματα, που συνέβαλαν τόσο στην εδραίωση της γοτθικής λογοτεχνίας όσο και του αστυνομικού διηγήματος. Τι να πούμε για σκοτεινά διαμάντια όπως "Η Μάσκα του Κόκκινου Θανάτου", "Η Πτώση του Οίκου των Ώσερ", "Ο Μαύρος Γάτος", "Το Πηγάδι και το Εκκρεμές", η "Βερενίκη", η "Λιγεία" και φυσικά το κλασικό "Κοράκι". Ποτέ άλλοτε δεν είχαν συνδυαστεί τόσο αποτελεσματικά ο τρόμος, ο ρομαντισμός, το γκροτέσκο, το αστυνομικό μυστήριο το χιούμορ. Μοιραίες γυναίκες, η εμμονή του θανάτου, η αριστοκρατική παρακμή, ο διχασμός του εαυτού όπου δύσκολα διαχωρίζεται το καλό απο το κακό, η τρέλα, η αγάπη απέναντι στο μυστήριο και το εξωτικό (όπως η αρχαία Αίγυπτος, η μακρινή Ανατολή ή ο Μεσαίωνας), όλα συνυπάρχουν στο έργο του Πόε.









Κάπου κοντά συναντούμε και τη "γυναικεία" εκδοχή της γοτθικής λογοτεχνίας με τα "Ανεμοδαρμένα 'Υψη" της Emily Bronte και την "Jane Eyre" της αδερφής της, Charlotte Bronte. H γυναικεία τρέλα έρχεται να προστεθεί στο πάνθεον των αλλόκοτων, περιθωριακών συμπεριφορών που είχαν αποκτήσει πια πρωταγωνιστικό ρόλο.




Και φυσικά χρειάζεται οπωσδήποτε να αναφέρουμε το έργο του Καρόλου Ντίκενς, που αν και δε θα το πει κάποιος "γοτθικό", είχε πολλές επιρροές - ο ίδιος ο Ντίκενς εξάλλου διάβαζε πολλά γοτθικά μυθιστορήματα όταν ήταν μικρός και κατόρθωσε να εμποτίσει τα κείμενα του με την χαρακτηριστική τους ατμόσφαιρα... Εδώ που τα λέμε, έχει ποτέ υπάρξει καλύτερος συνδυασμός της γοτθικής αισθητικής με το πνεύμα των Χριστουγέννων απo το "A Christmas Carol"? Κάτι ήξερε ο Tim Burton περισσότερο απο έναν αιώνα μετά όταν έφτιαχνε τον "Χριστουγεννιάτικο Εφιάλτη" του, αναμειγνύοντας τον γοτθικό τρόμο του Halloween με τα Χριστούγεννα... Το "The Mystery of Edwin Drood" πάντως είναι το πιο κοντινό στο gothic έργο του Dickens...





Decadence of a New Age...


Την τελευταία εικοσαετία του 19ου αιώνα η βιομηχανική επανάσταση έμπαινε στο δεύτερο της στάδιο, εκείνο του ηλεκτρισμού και η Μαζική Κοινωνία έκανε την εμφάνιση της. Έμβλημα της εποχής ο μεταλλικός Πύργος του Άιφελ, που τόσες αντιδράσεις είχε ξεσηκώσει τότε για την "ακαλαισθησία" του σε σχέση με ό,τι θεωρείτο όμορφο μέχρι τότε.

Απέναντι στις νέες μορφές τέχνης που έσπαγαν τους δεσμούς με τα καθιερωμένα, όπως ο ιμπρεσσιονισμός, ο πρώιμος εξπρεσσιονισμός του Βαν Γκογκ, ή τα παράξενα έργα του Σεζάν, υψώθηκε το τείχος των Προ-Ραφαηλιτών. Οι Προ-Ραφαηλίτες αναζητούσαν όπως οι ρομαντικοί την έμπνευση απο το παρελθόν, τόσο όσο αφορά τη θεματολογία, όσο και όσο αφορά την τεχνική. Τα έργα τους χαρακτηρίζονται απο μια βαθιά, σκοτεινή μελαγχολία, καθώς και απο τον συνδυασμό του φωτός με το σκοτάδι. Είναι μια ματιά σε αλλότινους καιρούς, μεταμορφωμένους απο τη ρομαντική φαντασία, ένα ταξίδι σε έναν τόπο που ποτέ δεν υπήρξε, ή αν υπήρξε χάθηκε για πάντα... Ήταν η δική τους απάντηση στους ραγδαίους ρυθμούς της εποχής τους.

(τα έργα των Rossetti και Waterhouse)










Σε γενικότερο φιλοσοφικό και πολιτισμικό επίπεδο κυριαρχεί πια η παρακμή. Όπως ο ευγενής εκείνος που είχε φτιάξει έναν πύργο για τον εαυτό του και μόνο, τον είχε γεμίσει με έργα της μακρινής ανατολής και πετράδια, και είχε απομονωθεί μέσα του σε βαθμό που να χάσει την επαφή με την πραγματικότητα, έτσι και πολλοί άνθρωποι τότε αναζητούσαν τη φυγή, φυγή απο μια πραγματικότητα που τους είχε απογοητεύσει. Τα "Άνθη του Κακού" του Baudelaire είχαν δείξει τον δρόμο. Το περιθωριακό ήταν ελκυστικό όσο ποτέ. Η φύση, απο αντικείμενο δέους κατά τον ρομαντισμό, είχε πια ξεπεραστεί και θεωρείτο κατώτερη σε σχέση με την τέχνη. Ο Oscar Wilde με το "Πορτραίτο του Ντόριαν Γκρέυ" κήρυττε τις αξίες της τέχνης για την τέχνη και του αισθησιασμού. Έδειχνε όμως και ποιά μπορεί να είναι τα όρια τους, απο ηθική άποψη, καθιστώντας το έργο αυτό απο τα λογοτεχνικά διαμάντια όλων των εποχών.


Η αναβίωση του γοτθικού τερατόμορφου όντος την εποχή αυτή βρίσκει τους αντιπροσώπους της σε συγγραφείς όπως ο Robert Louis Stevenson και o Gaston Leroux. Ο πρώτος καταγράφει τον μύθο του "Δόκτωρος Τζέκυλ και Κύριου Χάιντ", όπου καταδεικνύεται για άλλη μια φορά η αδιάσπαστη ένωση - σε βαθμό ενός ατελείωτου διχασμού - ανάμεσα στο καλό και το κακό. Όπως και ο Φράνκενταιν, έτσι και η ιστορία του Τζέκυλ και Χάιντ επηρέασε όχι μόνο το γοτθικό στυλ αλλά και την ανερχόμενη επιστημονική φαντασία.







Ο δεύτερος γράφει στις αρχές του 20ου αιώνα το περίφημο "Φάντασμα της Όπερας". Για άλλη μια φορά στο επίκεντρο βρίσκεται ο καταδικασμένος έρωτας και η μοιραία φιγούρα του "κακού" - αλλά βαθύτατα ρομαντικού - αντιήρωα. Ο οποίος για άλλη μια φορά κατορθώνει να κλέψει την παράσταση απο όλους τους "καλούς" της ιστορίας. Το πλαίσιο αυτή τη φορά αλλάζει, παραμένοντας βαθύτατα γοτθικό όμως. Τι πιο ατμοσφαιρικό εξάλλου απο τις κατακόμβες και τα μπουντρούμια της παρισινής Όπερας, απ' όπου αντηχεί το πανέμορφο μα και τρομακτικό τραγούδι....


Ως αποκορύφωμα του γοτθικού λογοτεχνικού κινήματος δεσπόζει ο "Δράκουλας" του Bram Stoker. Ανάμεσα στο πρώτο έργο του είδους, το "The Vampyre", και στον "Δράκουλα" είχαν παρεμβληθεί δεκαετίες ζοφερών ιστοριών και μοιραίων ηρώων, ενώ η μυθολογία των vampires είχε φτάσει στην ωρίμανση της. Με τον Δράκουλα καθιερώθηκε μια για πάντα στις συνειδήσεις των ανθρώπων, όντας ένας απο τους κυρίαρχους μύθους της εποχής μας. Ο ερωτισμός του Δράκουλα, η κατάδειξη του ανθρώπινου παρελθόντος του, ακόμα και αυτή η ευαισθησία του, συνιστούν την αποθέωση του γοτθικού.







Κάποτε το κακό παρουσιαζόταν όπως ο Σατανάς στην Κόλαση, άσχημο, εξω-ανθρώπινο και απόμακρο. Με τον Milton έσπασε αυτή η παράδοση. Και στον 19ο αιώνα πια κατέρρευσε πλήρως. Το κακό ήταν πλέον πολύ περισσότερο ανθρώπινο παρά ποτέ. Και μάλιστα ερωτεύευται, πληγώνεται, μπορεί να έχει συναισθήματα. Τελικά όταν το Κακό αποκτά ανθρώπινα χαρακτηριστικά, είναι λιγότερο ή περισσότερο επικίνδυνο σε σχέση με πριν?

Με τον Δράκουλα καθιερώνεται και η Τρανσυλβανία ως ο τόπος διαμονής του και ένα απο τα κατεξοχήν "gothic" περιβάλλοντα που έχουν γίνει ποτέ. Μαζί με τα κάστρα και τις κατακόμβες. Και με αυτό λίγο πολύ έχουμε συνθέσει πλήρως πλέον το παζλ του γοτθικού κινήματος. Οι ρίζες είχαν μπει απο παλιά, το φυτό είχε μεγαλώσει και ανθίσει (με όμορφα, σκουρόχρωμα λουλούδια). Ο 20ος αιώνας θα μάζευε τους πλούσιους καρπούς αυτού του δέντρου.








Μπαίνοντας στη Μοντέρνα Εποχή...




Και φτάνουμε πλέον στη "σύγχρονη" εποχή... Εντάξει, όχι εντελώς σύγχρονη, αλλά είχαμε πλέον μπει στον 20ο αιώνα. Τα τέρατα πρωταγωνιστούσαν στη μεγάλη οθόνη και ο κόσμος συνέρεε ενθουσιασμένος στη νέα αυτή μορφή διασκέδασης, τον κινηματογράφο, για να τα απολαύσει. Ειδικά σε μια περίοδο κοινωνικής κρίσης, όπως η δεκαετία του '30, η θέα του τρομακτικού τέρατος στις - πρώτες τότε - ομιλούσες ταινίες πρέπει να ανακούφιζε τον κόσμο. "Δεν υπάρχει λόγος να φοβάσαι, είναι απλά ηθοποιοί". Το Κακό πλέον βρισκόταν πίσω απο το πανί.












Την ίδια περίοδο πολλοί συγγραφείς συνέχιζαν στο στυλ του γοτθικού μυθιστορήματος. Περιοδικά όπως το περίφημο Weird Tales αναδημοσίευαν κλασικές ιστορίες μεγάλων συγγραφέων του προηγούμενου αιώνα, καθώς και ιστορίες νέων συγγραφέων. Ένας απο αυτούς ήταν ο H.P. Lovecraft.

Το έργο του ήταν κάτι εντελώς καινούργιο ως τότε. Διατηρώντας απο τη μία το αίσθημα του μυστηρίου, τον χαρακτηριστικό τύπο ήρωα και τη γοτθική αισθητική που διέπνεε τη γοτθική λογοτεχνία, αλλά και εισάγοντας νέα στοιχεία, ο Lovecraft κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα νέο, δικό του σύμπαν. Το Κακό στον Λάβκραφτ δεν ήταν φανερό, ούτε συνδεόταν με κάποια μορφή τέρατος. Ή μάλλον, τα τέρατα του Λάβκραφτ δεν ήταν απλά τέρατα, αλλά σκοτεινές υποχθόνιες θεότητες, που ζουν σε αβυθομέτρητα βάθη απο αρχαιοτάτων χρόνων, μπροστά στις οποίες ο άνθρωπος είναι μια μικροσκοπική κουκίδα... Η γοτθική λογοτεχνία είχε βρει τον νέο μεγάλο της εκπρόσωπο.







Και με τον Λάβκραφτ τελειώνει το κύριο μέρος του ιστορικού αφιερώματος. Θα κάνω και μια αναφορά στη συνέχεια στη πιο σύγχρονη εποχή, με στοιχεία της gothic κουλτούρας στο παρόν μας, αλλά αυτό μετά το μουσικό αφιέρωμα, που ακολουθεί.

Επίσης, είναι πιθανό να παρεμβάλλω ανάμεσα στο αφιέρωμα και μια ανάρτηση γύρω απο την επικαιρότητα. Είμαστε και σε προεκλογική περίοδο βλέπετε, ένα μικρό σχόλιο μάλλον θα το κάνουμε και μεις... Ωστόσο μου πέρασε απο το νου το ενδεχόμενο να έβαζα εικόνες των πολιτικών - έστω και χιουμοριστικές - ανάμεσα στο gothic αφιέρωμα και ανατρίχιασα. Απέδιωξα τη σκέψη μονομιάς. Δεν υπάρχει περίπτωση να μπει η φάτσα κανενός, ακόμα και ονόματα αμφιβάλλω αν θα αναφέρω! Σε τελική ανάλυση, τόσα και τόσα blogs σχολιάζουν την επικαιρότητα (και καλά κάνουν και τα παρακολουθούμε), ας μη κάνω και γω το ίδιο. Δε θα χαλάσω την αισθητική του blog για κανέναν.

Το goth αφιέρωμα συνεχίζεται λοιπόν. Το καλύτερο μέρος (η μουσική!) είναι μπροστά!!!






~

6 σχόλια:

  1. WOW! έχεις κάνει πολύ καλή δουλεια. περιμένω τα υπόλοιπα. ρε το "τερας και η γοητεία του" του Blake που αναφέρεις, είναι στο εξώφυλλο του Death Walks Behind You των Atomic Rooster (ένα από τα πρώτα metsal/prog rock γκρουπς - έχουν διασκευάσει κ οι lost)!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Α μπραβο, τους θυμάμαι τους Atomic Rooster απο τη διασκευή που λες!

    Ευχαριστώ ρε συ. Ήθελα να κάνω κάτι μεγάλο και χορταστικό. Ευελπιστούσα κάποια στιγμή και σε κάποιο σχόλιο απο σένα, αλλά ομολογώ το περίμενα πιο μετά, στη μουσική!

    Μέσα στη βδομάδα θα ακολουθήσει το πρώτο (απο τα δύο) μουσικό μέρος, με πολλά συγκροτήματα που ξέρεις και γουστάρεις και ο ίδιος. Κάποια παίζει να τα έμαθα και απο δικές σου προτάσεις, χεχε. ;)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ!
    Απίστευτο αφιέρωμα, πλήρες και καλογραμμένο.
    Μου θύμισες το μάθημα Gothic Novel που είχα επιλέξει κάποτε στη σχολή.
    Μπράβο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ω, σ' ευχαριστώ πολύ!!!!!

    (gothic novel? πω, αυτά είναι μαθήματα! :P)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Λατρευω τη gothic κουλτουρα, μουσικη, ζωγραφικη, τεχνη, ποιηση ολα!
    Διαβασα ολο το αφιερωμα ειναι ειναι εξαιρετικο!!!
    Αν το διαβασει κανεις γινεται αμεσως gothας, δεν εχει να μαθει τιποτα αλλο...
    Εισαι φανταστικος εσυ που το εγραψες, αξιζε που ασχοληθηκες, εχεις ταλεντο στην εκθεση θελω να σου πω.... ιδικα εκει στο τελευταιο μερος... λες και ειναι αποσπασμα λογοτεχνικου κειμενου!!!
    Και παλι μπραβο σου!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Αα, το είδα με μεγάλη καθυστέρηση το σχόλιο σου! Σε ευχαριστώ (για άλλη μια φορά) πάρα μα πάρα πολύ.. :)

    ΥΓ - Όσο αφορά την έκθεση, χαχαχα... Πάει καιρόοος απο την τελευταία φορά. :P

    ΑπάντησηΔιαγραφή